شوربا عدس عراقی (Shorbat Adas) یکی از غذاهای سنتی و محبوب عراق است که به دلیل طعم غنی، مواد مغذی و سادگی در تهیه، در بسیاری از خانه‌های عراقی و خاورمیانه پخته می‌شود. این سوپ عدس گرم و دلچسب معمولاً در روزهای سرد یا به‌عنوان پیش‌غذا سرو می‌شود. در ادامه دستور پخت کامل شوربا عدس عراقی ارائه شده است:

مواد اولیه (برای ۴ نفر):

• عدس قرمز: ۱ پیمانه (حدود ۲۰۰ گرم، شسته‌شده)
  پیاز: ۱ عدد متوسط (ریز خردشده)
  سیر: ۲-۳ حبه (رنده یا له‌شده)
  هویج: ۱ عدد متوسط (اختیاری، نگینی خردشده)
  سیب‌زمینی: ۱ عدد کوچک (اختیاری، نگینی خردشده)
  گوجه‌فرنگی: ۱ عدد متوسط (رنده‌شده یا پوره‌شده) یا ۱ قاشق غذاخوری رب گوجه‌فرنگی
  روغن زیتون یا روغن مایع: ۲ قاشق غذاخوری
  آب یا آب مرغ: ۴-۵ پیمانه
  ادویه‌ها:
  ۱ قاشق چای‌خوری زردچوبه
  ۱ قاشق چای‌خوری زیره (پودر یا دانه)
  ۱/۲ قاشق چای‌خوری فلفل سیاه
  ۱/۴ قاشق چای‌خوری دارچین (اختیاری، برای طعم خاص)
  نمک به میزان لازم
  جعفری تازه: ۲ قاشق غذاخوری (خردشده، برای تزیین)
  آب لیموترش تازه: ۱-۲ قاشق غذاخوری (برای سرو)
  نان تنوری یا نان پیتا: برای سرو ( اختیاری)

مراحل تهیه:

۱. آماده‌سازی مواد اولیه:

• عدس قرمز را بشویید و در آب خیس کنید (حدود ۱۵-۲۰ دقیقه). سپس آب آن را دور بریزید.
• پیاز را ریز خرد کنید، سیر را رنده یا له کنید.
• اگر از هویج یا سیب‌زمینی استفاده می‌کنید، آن‌ها را به‌صورت نگینی خرد کنید.
• گوجه‌فرنگی را رنده کنید یا از رب گوجه‌فرنگی استفاده کنید.

۲. پخت اولیه:

• در یک قابلمه متوسط، روغن زیتون را روی حرارت متوسط گرم کنید.
• پیاز خردشده را اضافه کنید و تفت دهید تا نرم و طلایی شود (حدود ۴-۵ دقیقه).
• سیر رنده‌شده را اضافه کنید و ۱ دقیقه دیگر تفت دهید تا عطر سیر بلند شود.
• زردچوبه، زیره، فلفل سیاه و دارچین (در صورت استفاده) را اضافه کنید و ۳۰ ثانیه تفت دهید تا ادویه‌ها عطر خود را آزاد کنند.

۳. اضافه کردن مواد اصلی:

• عدس شسته‌شده، هویج و سیب‌زمینی (در صورت استفاده) را به قابلمه اضافه کنید و هم بزنید.
• گوجه‌فرنگی رنده‌شده یا رب گوجه‌فرنگی را اضافه کنید و ۱-۲ دقیقه تفت دهید.
• آب یا آب مرغ را به قابلمه بریزید و هم بزنید. نمک را هم در این مرحله اضافه کنید.
• حرارت را زیاد کنید تا آب به جوش آید، سپس حرارت را کم کنید و درب قابلمه را نیمه‌باز بگذارید.

۴. پخت شوربا:

• اجازه دهید سوپ به مدت ۳۰-۴۵ دقیقه روی حرارت ملایم بپزد تا عدس و سبزیجات کاملاً نرم شوند و سوپ غلیظ شود.
• در حین پخت، گاهی سوپ را هم بزنید و اگر آب آن کم شد، کمی آب جوش اضافه کنید.
• در ۵ دقیقه آخر پخت، طعم سوپ را چک کنید و در صورت نیاز نمک یا ادویه بیشتری اضافه کنید.

۵. سرو شوربا عدس:

• سوپ را در کاسه‌های سرو بریزید.
• روی هر کاسه کمی جعفری تازه خردشده بپاشید و چند قطره آب لیموترش اضافه کنید.
• شوربا را گرم با نان تنوری، نان پیتا یا به‌تنهایی سرو کنید.
• می‌توانید کنار سوپ ترشی (مثل ترشی انبه عراقی) یا سالاد ساده سرو کنید.

نکات مهم:

• نوع عدس: عدس قرمز به دلیل پخت سریع و بافت نرم برای این سوپ ایده‌آل است. اگر از عدس قهوه‌ای یا سبز استفاده می‌کنید، زمان پخت طولانی‌تر خواهد بود.
• غلظت سوپ: شوربا عدس عراقی معمولاً کمی غلیظ است. اگر سوپ رقیق‌تر دوست دارید، مقدار آب را افزایش دهید.
• تنوع در سبزیجات: افزودن هویج و سیب‌زمینی اختیاری است، اما طعم و ارزش غذایی سوپ را غنی‌تر می‌کند.
• ادویه‌ها: زیره و زردچوبه طعم اصلی شوربا را تشکیل می‌دهند. می‌توانید مقدار ادویه‌ها را بر اساس ذائقه خود تنظیم کنید.
• سرو سنتی: در عراق، این سوپ گاهی با افزودن تکه‌های نان خشک‌شده (مشابه سوپ‌های سنتی) یا همراه با برنج سرو می‌شود.

ارزش غذایی (تقریبی برای هر نفر):

• کالری: حدود ۲۰۰-۲۵۰ کیلوکالری
• پروتئین: ۱۲ گرم
• چربی: ۷ گرم
• کربوهیدرات: ۳۰ گرم
• شوربا عدس عراقی یک غذای ساده، مغذی و خوش‌طعم است که به‌ویژه در فصل‌های سرد بسیار دلچسب است. نوش جان! 😊

شوربه عدس اربعینی
شرح مختصر:
شوربه عدس اربعینی یکی از محبوب‌ترین غذاهای نذری در مسیر پیاده‌روی اربعین است که در موکب‌های عراق، مخصوصاً بین نجف تا کربلا، به وفور پخته و میان زائران توزیع می‌شود.
این شوربه سبک، گرم و نیروبخش از عدس، پیاز، گوجه‌فرنگی، ادویه‌های معطر و گاهی مقدار کمی برنج یا رشته تهیه می‌شود.
شوربه عدس به دلیل سرعت بالای طبخ، ارزش غذایی بالا و قابلیت سرو آسان، به یک غذای محبوب در موسم اربعین تبدیل شده است.
طعم آن ملایم، دلنشین و گاهی کمی ملس با رایحه‌ی خاصی از زیره و دارچین همراه است.

• نام‌های دیگر: شوربة عدس، شوربة صائمین، شوربة نذری
• غذاهای معادل : شوربه عدس مصری، شوربه حلبی، سوپ عدس ترکی
• شهرهای محلی: نجف، کربلا، بغداد، دیوانیه، حله، کوت

مواد اولیه مورد نیاز برای ۴ نفر:

• عدس قرمز: ۱ پیمانه
• پیاز متوسط: ۱ عدد
• گوجه‌فرنگی رنده شده: ۲ عدد بزرگ
• رب گوجه‌فرنگی: ۲ قاشق غذاخوری
• برنج خرد شده یا رشته سوپی (اختیاری): نصف پیمانه
• آب: ۶ پیمانه
• نمک: به مقدار لازم
• فلفل سیاه: ۱ قاشق چای‌خوری
• زردچوبه: ۱ قاشق چای‌خوری
• زیره آسیاب شده: ۱ قاشق چای‌خوری
• دارچین: نصف قاشق چای‌خوری
• روغن مایع یا روغن حیوانی: ۲ قاشق غذاخوری
• آب لیمو تازه یا لیمو عمانی: به مقدار دلخواه

دستور پخت کامل برای ۴ نفر:

• پیاز را خرد کرده و در قابلمه با کمی روغن تفت دهید تا طلایی شود.
• رب گوجه را اضافه کنید و خوب تفت دهید تا خوش‌رنگ شود.
• عدس شسته شده و گوجه رنده شده را اضافه کرده، چند دقیقه با مواد تفت دهید.
• آب را اضافه کنید و حرارت را زیاد کنید تا شوربه به جوش بیاید، سپس شعله را کم کنید.
• بعد از ۲۰ دقیقه، برنج یا رشته سوپی را اضافه کنید (در صورت استفاده).
• نمک، فلفل سیاه، زردچوبه، زیره و دارچین را افزوده و شوربه را مرتب هم بزنید.
• اجازه دهید شوربه آرام آرام بپزد تا کاملاً غلیظ و مواد نرم شوند (حدود ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت).
• در آخر می‌توانید کمی آب لیمو یا لیمو عمانی اضافه کنید تا طعم آن تازه‌تر و دلپذیرتر شود.

نکات طلایی برای خوشمزه‌تر شدن:

• استفاده از عدس تازه باعث می‌شود شوربه سریع‌تر بپزد و طعم بهتری داشته باشد.
• حتماً رب گوجه را قبل از اضافه کردن آب، کامل تفت دهید تا بوی خامی آن گرفته شود.
• برای عطر بیشتر، می‌توانید هنگام پخت یک عدد چوب دارچین کوچک داخل قابلمه بیندازید و قبل از سرو خارج کنید.
• اضافه کردن کمی زعفران دم‌کرده شوربه را مجلسی‌تر و خوش‌رنگ‌تر می‌کند.

ارزش غذایی شوربه عدس اربعینی (در هر وعده متوسط):

• انرژی: حدود ۲۲۰ تا ۲۷۰ کیلوکالری
• پروتئین: ۱۵ گرم
• چربی: ۸ گرم
• کربوهیدرات: ۳۰ تا ۳۵ گرم
• سرشار از فیبر، آهن، فولات، ویتامین‌های گروه B

تاریخچه شوربه عددس
استفاده از شوربه عدس در ایام اربعین، به دهه‌های اخیر بازمی‌گردد، زمانی که موکب‌ها به دنبال غذاهای مغذی، سیرکننده و آسان‌الپخت برای جمعیت میلیونی زائران بودند.
عدس به عنوان یکی از ارزان‌ترین و مقوی‌ترین حبوبات، انتخاب شد و به تدریج دستور شوربه عدس اربعینی با الهام از سنت‌های آشپزی عربی-اسلامی شکل گرفت.
در حال حاضر، شوربه عدس به عنوان یکی از اصلی‌ترین غذاهای موکبی در مسیر پیاده‌روی اربعین شناخته می‌شود.

نامهای محلی و جایگزین شوربة عراقی (عراقی شوربه)

شوربة عراقی یا شوربه عراقی یک سوپ سنتی و محبوب در آشپزی عراق است که معمولاً با گوشت، سبزیجات، حبوبات و ادویههای خاصی مانند زردچوبه، دارچین و گشنیز تهیه میشود. این غذا به دلیل تنوع در روش پخت و مواد اولیه، ممکن است در مناطق مختلف عراق یا کشورهای همسایه با نامهای متفاوتی شناخته شود. برخی از این نامها عبارتند از:

۱. مَرَقَه (Marqa)
این واژه در زبان عربی به معنای آبگوشت یا سوپ رقیق است و گاهی به جای شوربه برای اشاره به این غذا استفاده میشود، بهویژه اگر پایهٔ آن گوشت و سبزیجات باشد11.

۲. شوربة العدس (Shorbat al-Adas)
اگر شوربة عراقی با عدس بهعنوان مادهٔ اصلی تهیه شود، ممکن است در برخی مناطق به این نام خوانده شود. این نوع شوربه بهویژه در فصلهای سرد سال محبوب است.

۳. حَساء (Hasa’)
واژهٔ حساء در عربی به معنای عامِ سوپ است و ممکن است برای اشاره به شوربة عراقی در گفتار غیررسمی استفاده شود. این عنوان بیشتر در منوهای عمومی یا گفتگوهای روزمره دیده میشود.

۴. شوربة الخُضار (Shorbat al-Khodar)
اگر شوربه عمدتاً با سبزیجات متنوع (مانند گوجهفرنگی، هویج و سیبزمینی) پخته شود، ممکن است بهصورت توصیفی به آن شوربة الخضار (سوپ سبزیجات) گفته شود.

۵. شوربة اللحم (Shorbat al-Lahm)
در نسخههایی که گوشت (معمولاً گوسفند یا گاو) نقش اصلی را دارد، این غذا با عنوان شوربة اللحم (سوپ گوشت) شناخته میشود.

۶. یَخنی (Yakhni)
این نام در برخی مناطق عراق و خاورمیانه برای سوپها یا خورشهای آبدار بهکار میرود و ممکن است با شوربة عراقی همپوشانی داشته باشد، اما یخنی معمولاً غلیظتر است و ادویههای کمتری دارد.

نکات مهم:
نام اصلی این غذا در سراسر عراق شوربة عراقی است و سایر نامها بیشتر توصیفی یا مرتبط با مواد اولیهٔ خاص هستند.
تفاوتهای نامگذاری معمولاً به منطقه جغرافیایی (شمال، مرکز یا جنوب عراق) یا تأثیرات زبانی (ترکی، کردی یا عربی) بستگی دارد.
در مناطق جنوبی عراق، ممکن است از واژههای محلی مانند پارچَه (برای غذاهای آبکی) استفاده شود، اما این نام برای شوربه چندان رایج نیست11.

نام‌های دیگر شوربه عراقی (شوربة عراقیه) عبارتند از:
شوربه عدس ویژه یا شوربه عدس خاصه (سوپ عدس غلیظ و معطر)
شوربة عدس احمر (سوپ عدس قرمز)
شوربای اربیل (نوعی شوربه مخصوص منطقه اربیل در کردستان عراق)
این غذا به‌عنوان یک سوپ سنتی در عراق شناخته می‌شود و گاه با ادویه‌ها، عصاره گوشت و سبزیجات تزیین می‌گردد

+