چرا روی ضریح امام علی (ع)، نقش انگور وجود دارد؟

نقش خوشه‌های انگور بر ضریح امیرالمؤمنین (ع)؛ نمادی از کرامت، برکت و ولایت

نقش برجسته و هنرمندانه خوشه‌های انگور بر روی ضریح مطهر امام علی (ع) در نجف اشرف، صرفاً یک تزئین هنری نیست، بلکه ریشه در معانی عمیق عرفانی، روایی و تاریخی دارد که هر یک به نوعی به جایگاه والای آن حضرت اشاره می‌کنند. این نماد، بازتابی از باورهای شیعیان و ارادت هنرمندان به مقام شامخ ولایت است.

نماد برکت و نعمات بهشتی

در فرهنگ اسلامی و قرآنی، انگور به عنوان یکی از میوه‌های بهشتی و نمادی از برکت، فراوانی و رحمت الهی شناخته می‌شود. در آیات متعددی از قرآن کریم، از جمله در سوره نبأ، از باغ‌های انگور به عنوان پاداش پرهیزکاران در بهشت یاد شده است:

إِنَّلِلْمُتَّقِينَمَفَازًا﴿۳۱﴾حَدَائِقَوَأَعْنَابًا﴿۳۲﴾

(همانا برای پرهیزگاران کامیابی است؛ باغ‌ها و تاکستان‌ها.)

از این رو، وجود نقش انگور بر ضریح امام متقیان، حضرت علی (ع)، می‌تواند اشاره‌ای به جایگاه ایشان در بهشت و بهره‌مندی از نعمات الهی باشد.

ارتباط با مقام “ساقی کوثر”

یکی از القاب برجسته امام علی (ع)، “ساقی کوثر” است. ایشان توزیع‌کننده آب حیات‌بخش حوض کوثر در روز قیامت هستند. در ادبیات عرفانی، “شراب” و “می” نمادی از عشق الهی و معرفت حقیقی است که مستی روحانی به همراه دارد. انگور به عنوان ماده اولیه این “شراب طهور”، به صورت نمادین به مقام ساقی کوثری آن حضرت اشاره دارد؛ امامی که جان‌های تشنه را با زلال معرفت و ولایت خویش سیراب می‌کند. اشعار بسیاری در ادبیات فارسی به این مضمون پرداخته‌اند:

حک شد انگور به قاموس ضریحت یعنی

حَرَمت قد همه باده خوران، مِی دارد

روایات و کرامات

روایات متعددی نیز وجود دارند که به ارتباط امام علی (ع) با انگور اشاره می‌کنند. در برخی از این روایات، کرامات و معجزاتی از آن حضرت در ارتباط با انگور نقل شده است که نشان از قدرت ولایی ایشان دارد. همچنین، حدیثی از امام علی (ع) نقل می‌شود که می‌فرمایند: “انگور، ایمان را در دل مؤمن تقویت می‌کند.” این ارتباط روایی، یکی دیگر از دلایل اهمیت نمادین این میوه در فرهنگ شیعی است.

تأثیرات هنری و تاریخی

ضریح کنونی حرم مطهر امام علی (ع) توسط هنرمندان چیره‌دست هندی ساخته شده است. در هنر و فرهنگ هندی، استفاده از نقوش گیاهی و میوه‌ها، از جمله انگور، بسیار رایج است. هنرمندان سازنده ضریح با الهام از فرهنگ غنی اسلامی و مفاهیم شیعی، این نماد پرمعنا را برای تزئین ضریح پیشوای نخست شیعیان برگزیده‌اند تا اثری هنری و در عین حال سرشار از مفاهیم معنوی خلق کنند.

در مجموع، خوشه‌های انگور بر ضریح امام علی (ع)، ترکیبی از مفاهیم قرآنی، روایی، عرفانی و هنری است که هر بیننده‌ای را به تأمل در فضائل و جایگاه بی‌بدیل آن امام همام وامی‌دارد و یادآور برکت، کرامت و چشمه جوشان ولایت ایشان است.