راهنمای جامع تاریخ شهر اربیل، پایتخت کردستان عراق
اربعینی : اربیل (به کردی: ههولیر، Hawler) پایتخت اقلیم کردستان عراق و یکی از قدیمیترین شهرهای مسکونی جهان با قدمتی بیش از ۸۰۰۰ سال است. این شهر در شمال عراق، در دشتهای حاصلخیز میانرودان و در نزدیکی کوههای زاگرس واقع شده و به دلیل موقعیت استراتژیک، نقشی محوری در تجارت، سیاست، و فرهنگ منطقه ایفا کرده است. اربیل با جمعیتی حدود ۱.۵ میلیون نفر (تا سال ۲۰۲۳) چهارمین شهر پرجمعیت عراق است و اکثریت ساکنان آن را کردها تشکیل میدهند، هرچند اقلیتهایی از ترکمنها، آشوریها، عربها، و ارمنیها نیز در آن زندگی میکنند. این راهنما به تاریخچه جامع و مفصل اربیل از دوران باستان تا امروز میپردازد و نقش این شهر در تحولات منطقهای را با جزئیات بررسی میکند.
تاریخچه اربیل: از باستان تا امروز
۱. دوران پیش از تاریخ و تمدنهای اولیه (۶۰۰۰ ق.م – ۲۰۰۰ ق.م)
اربیل از حدود ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسکونی بوده و بهعنوان یکی از قدیمیترین سکونتگاههای دائمی جهان شناخته میشود. تپهای که امروزه ارگ اربیل بر آن قرار دارد، نتیجه لایههای متوالی ساختوساز و تخریب خانههای خشتی طی هزاران سال است. کاوشهای باستانشناسی در این منطقه، ابزارهای سنگی، سفالهای ساده، و بقایای خانههای ابتدایی را کشف کردهاند که نشاندهنده زندگی کشاورزی و دامداری در دشتهای حاصلخیز میانرودان است.
تمدنهای اولیه:
در این دوره، اربیل به دلیل نزدیکی به رود دجله و خاک حاصلخیز، به مرکزی برای کشاورزی (کشت گندم و جو) و تجارت اولیه تبدیل شد. شواهد نشان میدهد که ساکنان اولیه اربیل با جوامع اطراف، از جمله مناطق جنوبی میانرودان (تمدنهای سومری) و کوههای زاگرس، تجارت میکردند. کالاهایی مانند غلات، پشم، و ابزارهای سنگی در این تجارت مبادله میشد.
نامگذاری اولیه:
اولین اشاره مکتوب به اربیل در متون سومری (حدود ۲۰۰۰ ق.م) با نام «اوربیلوم» (Urbilum) یا «اربیلوم» ثبت شده است. این نام احتمالاً از ریشه سومری «Ur» (شهر) و «Bela» (مرتفع) گرفته شده و به موقعیت شهر بر فراز تپه اشاره دارد. متون سومری اربیل را بهعنوان شهری کوچک اما مهم در مسیرهای تجاری توصیف میکنند.
اجتماع و فرهنگ:
جوامع اولیه اربیل متشکل از قبایل بومی بودند که احتمالاً اجداد کردهای امروزی و دیگر اقوام میانرودان را تشکیل میدادند. آیینهای مذهبی ابتدایی، مانند پرستش خدایان طبیعت و باروری، در این دوره رایج بود. بقایای معابد کوچک در کاوشهای تپه ارگ یافت شده است.
رویدادهای کلیدی:
در حدود ۲۵۰۰ ق.م، اربیل تحت نفوذ قوم گوتیها، یکی از اقوام کوهستاننشین زاگرس، قرار گرفت. گوتیها برای مدت کوتاهی بر بخشهایی از میانرودان مسلط شدند و اربیل را بهعنوان پایگاهی برای کنترل دشتهای شمالی استفاده کردند.
۲. دوران آشوری و تمدنهای باستانی (۲۰۰۰ ق.م – ۳۳۱ ق.م)
در این دوره، اربیل به یکی از مراکز کلیدی امپراتوری آشور تبدیل شد و نقش مهمی در سیاست، تجارت، و مذهب منطقه ایفا کرد. موقعیت استراتژیک شهر در مسیرهای تجاری بین موصل، نینوا، و بابل، آن را به گرهای حیاتی در شبکه بازرگانی میانرودان بدل کرد.
حکومت آشوریها: از اواخر هزاره سوم پیش از میلاد، اربیل تحت نفوذ قوم گوتیها بود، اما در حدود ۱۸۰۰ ق.م به بخشی از امپراتوری آشور باستان پیوست. آشوریها اربیل را با نام «اربیلیم» یا «اربا-ایلو» (به معنای «چهار خدا») میشناختند، که به اهمیت مذهبی شهر اشاره داشت. معبد ایشتار (الهه عشق و جنگ) در اربیل یکی از مراکز اصلی پرستش بود و زائران از سراسر میانرودان به این شهر سفر میکردند.
معماری و شهرسازی: آشوریها دیوارهای دفاعی و بناهای سنگی در اربیل ساختند که برخی بقایای آنها در لایههای زیرین ارگ کشف شده است. اربیل در این دوره دارای بازارهای شلوغ، انبارهای غلات، و کارگاههای تولید ابزار و پارچه بود.
هخامنشیان: در قرن ششم پیش از میلاد، با فتح بینالنهرین توسط کوروش هخامنشی (۵۳۹ ق.م)، اربیل به بخشی از امپراتوری هخامنشی پیوست. در این دوره، اربیل در ساتراپی (استان) «شادپیروز» (منطقه کردستان کنونی) قرار داشت و به نام «اربائرا» در پارسی باستان شناخته میشد. هخامنشیان اربیل را بهعنوان پایگاهی برای کنترل قبایل کوهستاننشین زاگرس و مسیرهای تجاری به آسیای صغیر استفاده میکردند.
نبرد گوگمل (۳۳۱ ق.م): یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ اربیل، نبرد گوگمل بود که در نزدیکی شهر (حدود ۱۰۰ کیلومتری، در منطقه تلگومل امروزی) رخ داد. در این نبرد، اسکندر مقدونی با شکست داریوش سوم هخامنشی، به امپراتوری هخامنشی پایان داد. اربیل پس از این نبرد به بخشی از امپراتوری مقدونی تبدیل شد و برای مدتی تحت تأثیر فرهنگ هلنیستی قرار گرفت.
اجتماع و فرهنگ: در این دوره، اربیل میزبان اقوام مختلفی از جمله کردها، آشوریها، و مادها بود. زبان آرامی بهعنوان زبان تجاری و اداری رایج شد، اما زبانهای محلی (مانند گویشهای اولیه کردی) نیز حفظ شدند. آیینهای مذهبی چندخدایی، بهویژه پرستش ایشتار، همچنان برجسته بود.
۳. دوران هلنیستی، اشکانی، و ساسانی (۳۳۱ ق.م – ۶۳۷ م)
پس از مرگ اسکندر مقدونی، اربیل وارد دورهای از تحولات سیاسی و فرهنگی شد که تأثیرات هلنیستی، اشکانی، و ساسانی را در خود جای داد. این دوره شاهد تنوع فرهنگی و تقویت جایگاه اربیل بهعنوان مرکز منطقهای بود.
امپراتوری سلوکی:
پس از اسکندر، اربیل تحت حاکمیت سلوکیها (۳۱۲–۱۲۹ ق.م) قرار گرفت. سلوکیها فرهنگ یونانی را در اربیل ترویج کردند، اما تأثیرات محلی (مانند پرستش ایشتار) همچنان قوی بود. در این دوره، اربیل بخشی از ایالت آدیابن (Adiabene) شد که گاهی پایتخت آن اربیل و گاهی شهرهای دیگر (مانند نینوا) بود.
اشکانیان:
در قرن دوم پیش از میلاد، اشکانیان کنترل اربیل را به دست گرفتند. آدیابن در این دوره به ایالتی نیمهمستقل تبدیل شد و پادشاهان محلی آن، مانند ایزاتس دوم (Izates II)، نقش مهمی در سیاست منطقه ایفا کردند. در قرن اول میلادی، آدیابن به مسیحیت گروید و اربیل به یکی از مراکز اولیه مسیحیت در میانرودان تبدیل شد. کلیساهای کوچک در این دوره در اربیل ساخته شدند که برخی بقایای آنها در محله عنکاوه کشف شده است.
ساسانیان:
با ظهور ساسانیان (۲۲۴–۶۳۷ م)، اربیل بخشی از ناحیه «آسورستان» یا «دل ایرانشهر» شد. این ناحیه به ۱۲ استان تقسیم شده بود و اربیل در استان شادپیروز قرار داشت. ساسانیان اربیل را بهعنوان پایگاهی برای دفاع در برابر امپراتوری روم شرقی (بیزانس) تقویت کردند و دیوارهای شهر را بازسازی کردند. در این دوره، اربیل میزبان اقوام مختلفی از جمله کردها، آشوریها، و سکاها (اقوام ایرانیتبار) بود. آثار سکاها، مانند زیورآلات و سلاحهای یافتشده در کوهستانهای اطراف، نشاندهنده حضور آنها در منطقه است.
اقتصاد و تجارت:
اربیل در این دوره به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم (بین بغداد و آسیای صغیر) به مرکز تجاری مهمی تبدیل شد. کالاهایی مانند پارچه، ادویه، و فلزات گرانبها در بازارهای اربیل معامله میشد.
رویدادهای کلیدی:
در قرن سوم میلادی، اربیل شاهد درگیریهای متعدد بین ساسانیان و رومیان بود. در ۳۵۹ م، شاپور دوم ساسانی اربیل را بهعنوان پایگاهی برای حمله به شهر آمد (دیاربکر امروزی) استفاده کرد.
۴. دوران اسلامی و عثمانی (۶۳۷ م – ۱۹۱۸)
با فتح بینالنهرین توسط مسلمانان، اربیل وارد دوره جدیدی شد که تأثیرات اسلامی و عثمانی را در خود جای داد. این دوره شاهد رشد اقتصادی، تنوع مذهبی، و تقویت جایگاه اربیل بهعنوان مرکز تجاری بود.
فتح اسلامی:
در ۶۳۷ م، پس از فتح بغداد توسط مسلمانان، اربیل نیز به بخشی از خلافت راشدین پیوست. فرمانده عرب، عتبه بن فرقد، اربیل را بدون مقاومت قابلتوجهی تصرف کرد، زیرا بسیاری از ساکنان مسیحی و زرتشتی شهر با پرداخت جزیه به خلافت پیوستند. در این دوره، اربیل بهعنوان بخشی از ایالت جزیره (شمال میانرودان) اداره میشد.
خلافت عباسی:
در دوره عباسی (۷۵۰–۱۲۵۸ م)، اربیل به مرکز تجاری و مذهبی مهمی تبدیل شد. بازار قیصریه، که در قرن سیزدهم تأسیس شد، به یکی از مراکز اصلی تجارت منطقه تبدیل شد. اربیل همچنین میزبان جوامع متنوعی از مسلمانان (سنی و شیعه)، مسیحیان (آشوری و کلدانی)، و یزیدیها بود. کلیساها و مساجد متعددی در این دوره ساخته شدند.
حکومتهای محلی کردی:
در قرون وسطی، اربیل تحت حاکمیت خاندانهای کردی مانند بابان (مستقر در سلیمانیه) و دیگر سلسلههای محلی بود. این خاندانها گاهی تحت نظارت خلافت عباسی و گاهی بهصورت نیمهمستقل عمل میکردند. در قرن دوازدهم، صلاحالدین ایوبی، رهبر کردتبار، از اربیل بهعنوان پایگاهی برای هماهنگی نیروهای خود در جنگهای صلیبی استفاده کرد.
عثمانیها:
از قرن شانزدهم، اربیل به بخشی از امپراتوری عثمانی پیوست و در ایالت موصل قرار گرفت. عثمانیها ارگ اربیل را بازسازی کردند و دیوارهای دفاعی جدیدی ساختند. بقایای دژ عثمانی هنوز در بخشهایی از ارگ قابل مشاهده است. اربیل در این دوره به مرکز تجاری بین بغداد، موصل، و وان (ترکیه امروزی) تبدیل شد و کاروانسراهای متعددی در شهر ساخته شدند.
اجتماع و فرهنگ: اربیل در این دوره میزبان تنوع فرهنگی و مذهبی بود. محله عنکاوه بهعنوان منطقه مسیحینشین شکل گرفت و یزیدیها در مناطق اطراف (مانند سنجار) حضور داشتند. زبان کردی (سورانی) بهعنوان زبان اصلی شهر تثبیت شد، اما عربی و ترکی نیز در تجارت و اداره استفاده میشد.
۵. دوران مدرن و اقلیم کردستان (۱۹۱۸ – امروز)
دوره مدرن اربیل با تغییرات سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی عمیقی همراه بود که این شهر را به پایتخت اقلیم کردستان و یکی از مراکز مهم خاورمیانه تبدیل کرد. در این بخش، بهطور خاص به تاریخچه خودمختاری اقلیم کردستان، دلایل، و فرآیند آن پرداخته شده است.
پیشزمینه تاریخی (۱۹۱۸–۱۹۷۰)
قیمومیت بریتانیا:
پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی در ۱۹۱۸، اربیل تحت قیمومیت بریتانیا قرار گرفت و بخشی از کشور تازهتأسیس عراق شد. بریتانیاییها زیرساختهای اربیل را نادیده گرفتند و شهر توسعه محدودی داشت. در این دوره، جنبشهای استقلالطلبانه کردی، مانند قیام شیخ محمود برزنجی (۱۹۱۹)، در اربیل و مناطق اطراف شکل گرفت. شیخ محمود خود را «پادشاه کردستان» اعلام کرد و برای مدتی اربیل را تحت کنترل داشت، اما توسط نیروهای بریتانیایی سرکوب شد.
دوران پادشاهی و جمهوری عراق: از ۱۹۳۲ تا ۱۹۷۰، اربیل تحت حاکمیت دولت مرکزی عراق بود. کردها در این دوره با سیاستهای تبعیضآمیز مواجه شدند. جنبشهای کردی، به رهبری ملا مصطفی بارزانی، خواستار خودمختاری بودند. در ۱۹۶۱، قیام کردها علیه دولت عبدالکریم قاسم آغاز شد و اربیل به یکی از مراکز مقاومت تبدیل شد. این درگیریها تا ۱۹۷۰ ادامه داشت.
خودمختاری اولیه (۱۹۷۰)
پیمان خودمختاری ۱۹۷۰: در ۱۱ مارس ۱۹۷۰، پس از سالها درگیری، دولت عراق و رهبران کرد به رهبری ملا مصطفی بارزانی به توافقی رسیدند که به «پیمان خودمختاری» معروف شد. این پیمان به کردها خودمختاری محدودی در مناطق کردنشین (اربیل، دهوک، و سلیمانیه) اعطا کرد و شورای قانونگذاری در اربیل تأسیس شد. زبان کردی بهعنوان زبان رسمی در کنار عربی به رسمیت شناخته شد، و کردها سهمی در دولت مرکزی دریافت کردند.
دلایل توافق:
- فشار نظامی: پیشمرگههای کرد با حمایت ایران (در دوره پهلوی) و برخی کشورهای غربی، فشار نظامی شدیدی بر دولت بغداد وارد کردند.
- فشار بینالمللی: سازمان ملل و قدرتهای غربی، مانند آمریکا، برای پایان دادن به درگیریها میانجیگری کردند.
- ضعف دولت عراق: دولت عبدالرحمن عارف پس از شکست در جنگ ۱۹۶۷ اعراب و اسرائیل، در موقعیت ضعیفی قرار داشت و برای کاهش تنشهای داخلی به توافق با کردها نیاز داشت.
ناکامی پیمان: این توافق به دلیل اختلاف بر سر مناطق مورد مناقشه (مانند کرکوک) و عدم اجرای کامل تعهدات دولت عراق (مانند اعطای خودمختاری کامل) ناکام ماند. در ۱۹۷۴، درگیریهای جدیدی بین کردها و دولت آغاز شد که به شکست کردها منجر شد، بهویژه پس از قطع حمایت ایران به دلیل توافق الجزایر (۱۹۷۵) بین ایران و عراق.
سرکوب بعثی و عملیات انفال (۱۹۷۹–۱۹۹۱)
دوران صدام حسین: با به قدرت رسیدن حزب بعث و صدام حسین در ۱۹۷۹، کردها با سرکوب شدید مواجه شدند. سیاست «عربیسازی» صدام، کردها را از مناطق نفتخیز مانند کرکوک آواره کرد و اعراب را جایگزین آنها نمود. اربیل به مرکزی برای مقاومت پیشمرگهها تبدیل شد، اما تحت فشار نظامی شدید قرار داشت.
عملیات انفال (۱۹۸۶–۱۹۸۹): در اواخر جنگ ایران و عراق، صدام عملیات انفال را علیه کردها آغاز کرد. این عملیات شامل تخریب بیش از ۴۰۰۰ روستا، کشتار حدود ۱۸۲,۰۰۰ نفر، و بمباران شیمیایی شهرهایی مانند حلبچه (۱۹۸۸) بود. اربیل، به دلیل موقعیت استراتژیک، از مراکز اصلی مقاومت بود، اما بسیاری از ساکنان آن آواره شدند.
دلایل سرکوب:
- نفت و منابع: مناطق کردنشین، بهویژه کرکوک، دارای منابع نفتی عظیم بودند که دولت بعث قصد کنترل کامل آنها را داشت.
- ترس از استقلالطلبی: صدام کردها را به دلیل ارتباط با ایران و غرب، تهدیدی برای وحدت عراق میدید.
- جنگ ایران و عراق: صدام از همکاری برخی گروههای کردی با ایران بهعنوان بهانهای برای سرکوب استفاده کرد.
خودمختاری کامل (۱۹۹۱–۲۰۰۵)
خیزش ۱۹۹۱ و منطقه پرواز ممنوع: پس از شکست عراق در جنگ خلیج فارس (۱۹۹۱)، کردها در اربیل و دیگر شهرهای کردستان قیام کردند. این قیام ابتدا توسط ارتش بعث سرکوب شد و صدها هزار کرد به سوی مرزهای ایران و ترکیه آواره شدند. در پاسخ، شورای امنیت سازمان ملل با صدور قطعنامه ۶۸۸، منطقه پرواز ممنوع در شمال عراق (شامل اربیل و دهوک) ایجاد کرد که توسط نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا و بریتانیا اجرا شد. این اقدام اربیل و مناطق کردستان را از کنترل بغداد خارج کرد و خودمختاری دوفاکتوی اقلیم کردستان را ممکن ساخت.
انتخابات ۱۹۹۲: در ۱۹۹۲، اقلیم کردستان اولین انتخابات پارلمانی خود را برگزار کرد و دولت منطقهای کردستان با مشارکت حزب دموکرات کردستان (KDP) و اتحادیه میهنی کردستان (PUK) تشکیل شد. اربیل به پایتخت اقلیم تبدیل شد و پرچم و سرود ملی کردستان بهطور رسمی معرفی شدند.
جنگ داخلی کردها (۱۹۹۴–۱۹۸): با وجود خودمختاری، اختلافات بین KDP (به رهبری مسعود بارزانی) و PUK (به رهبری جلال طالبانی) به جنگ داخلی منجر شد که به «جنگ برادرکشی» معروف است. این درگیریها، که اربیل را نیز درگیر کرد، با میانجیگری آمریکا و توافق واشنگتن (۱۹۹۸) پایان یافت. این جنگ نشاندهنده چالشهای داخلی در تثبیت خودمختاری بود.
دلایل خودمختاری ۱۹۹۱:
- ضعف دولت مرکزی: شکست عراق در جنگ خلیج فارس، دولت صدام را تضعیف کرد و امکان کنترل مناطق کردنشین را از بغداد گرفت.
- حمایت بینالمللی: منطقه پرواز ممنوع و حمایت آمریکا، بریتانیا، و فرانسه، کردها را از حملات صدام محافظت کرد.
- مبارزات طولانی کردها: دههها مبارزه کردها، از قیام شیخ محمود تا جنبش ملا مصطفی بارزانی، زمینه فرهنگی و سیاسی برای خودمختاری را فراهم کرده بود.
- هویت کردی: تقویت هویت کردی، زبان، و فرهنگ، کردها را به سوی خودمختاری سوق داد، بهویژه پس از سرکوبهای بعثی.
- چگونگی خودمختاری: خودمختاری ۱۹۹۱ نتیجه ترکیبی از قیام مردمی، حمایت بینالمللی، و سازماندهی سیاسی کردها بود. اربیل بهعنوان مرکز سیاسی و نظامی پیشمرگهها، نقشی کلیدی در این فرآیند ایفا کرد. تأسیس پارلمان و دولت منطقهای، خودمختاری را نهادینه کرد.
تثبیت خودمختاری و قانون اساسی ۲۰۰۵
سقوط صدام (۲۰۰۳): با حمله آمریکا به عراق و سرنگونی صدام در ۲۰۰۳، کردها موقعیت خود را تقویت کردند. اربیل به مرکز سیاسی اقلیم تبدیل شد و نیروهای پیشمرگه کنترل مناطق بیشتری را به دست گرفتند. مسعود بارزانی بهعنوان رئیس اقلیم و جلال طالبانی بهعنوان رئیسجمهور عراق انتخاب شدند.
قانون اساسی ۲۰۰۵: قانون اساسی جدید عراق، اقلیم کردستان را بهعنوان منطقهای فدرال با خودمختاری گسترده به رسمیت شناخت. این قانون به اقلیم اجازه داد پارلمان، دولت، و نیروهای نظامی (پیشمرگه) مستقل داشته باشد و درآمدهای نفتی را مدیریت کند. اربیل بهعنوان پایتخت رسمی اقلیم تثبیت شد.
دلایل تثبیت خودمختاری:
- مذاکرات سیاسی: کردها در مذاکرات پس از ۲۰۰۳، با استفاده از حمایت آمریکا، خودمختاری را در قانون اساسی گنجاندند.
- منابع نفتی: کنترل مناطق نفتخیز (مانند اربیل و کرکوک) به کردها قدرت اقتصادی داد.
- تهدیدات امنیتی: نیاز به ثبات در شمال عراق، کردها را به شریکی کلیدی برای ائتلاف بینالمللی تبدیل کرد.
- چگونگی: قانون اساسی ۲۰۰۵، خودمختاری را از حالت دوفاکتو به وضعیت حقوقی تبدیل کرد. اربیل با زیرساختهای مدرن، مانند فرودگاه بینالمللی (تأسیس ۲۰۰۴)، به مرکز اقتصادی و سیاسی اقلیم بدل شد.
چالشها و استقلالطلبی (۲۰۰۵–امروز)
- همهپرسی ۲۰۱۷: در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷، اقلیم کردستان به رهبری مسعود بارزانی همهپرسی استقلال برگزار کرد که ۹۳٪ رأی مثبت داشت. اربیل مرکز این رویداد بود. با این حال، مخالفت بغداد، ایران، ترکیه، و جامعه بینالمللی منجر به شکست این تلاش شد. دولت عراق کنترل کرکوک را بازپس گرفت و اقلیم تحت فشار اقتصادی قرار گرفت.
- چالشهای داخلی: اختلافات بین KDP و PUK، فساد مالی، و مدیریت ناکارآمد، خودمختاری را با بحران مواجه کرده است. اربیل و سلیمانیه عملاً به دو منطقه اداری جدا تقسیم شدهاند.
- نقش اربیل: اربیل بهعنوان پایتخت، میزبان پارلمان، دولت، و نیروهای پیشمرگه است و نقشی کلیدی در حفظ خودمختاری دارد. این شهر همچنین به دلیل امنیت نسبی و سرمایهگذاری خارجی، به مرکز اقتصادی اقلیم تبدیل شده است.
تاریخ مدرن اربیل عراق
اربیل امروز شهری امنتر از دیگر نقاط عراق است و با زیرساختهای مدرن، اقتصاد پویا (نفت، گاز، تجارت، و گردشگری)، و ثبات نسبی، به یکی از برجستهترین شهرهای خاورمیانه تبدیل شده است. در ۲۰۱۴، اربیل بهعنوان پایتخت گردشگری عرب انتخاب شد و ارگ اربیل در همان سال در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
۵. توصیههای فرهنگی
زبان: کردی (سورانی و کرمانجی) و عربی رایج است، اما انگلیسی در اماکن توریستی و هتلها قابل استفاده است. یادگیری عبارات ساده کردی (مانند «سڵاو» برای سلام) توصیه میشود.
لباس: لباسهای محترمانه (بهویژه برای زنان) در اماکن عمومی و مذهبی ضروری است.
غذا: رستورانهایی مانند تمدار (برای غذاهای سنتی کردی) یا رستورانهای محله عنکاوه برای تجربه غذاهای متنوع مناسباند.
جدول خلاصه تاریخچه اربیل
دوره تاریخی
زمان
ویژگیها و رویدادهای کلیدی
پیش از تاریخ
۶۰۰۰ ق.م – ۲۰۰۰ ق.م
سکونت دائمی، تشکیل تپه ارگ، کشاورزی و تجارت، نام اوربیلوم در متون سومری، نفوذ گوتیها
آشوری و هخامنشی
۲۰۰۰ ق.م – ۳۳۱ ق.م
معبد ایشتار، بخشی از هخامنشیان، نبرد گوگمل، مرکز تجاری میانرودان
هلنیستی، اشکانی، ساسانی
۳۳۱ ق.م – ۶۳۷ م
آدیابن نیمهمستقل، گسترش مسیحیت، پایگاه ساسانی، تجارت در جاده ابریشم
اسلامی و عثمانی
۶۳۷ م – ۱۹۱۸
فتح اسلامی، بازار قیصریه، خاندانهای کردی، بازسازی ارگ توسط عثمانیها
مدرن و اقلیم کردستان
۱۹۱۸ – امروز
قیمومیت بریتانیا، خودمختاری ۱۹۹۱، رونق اقتصادی پس از ۲۰۰۳، ثبت ارگ در یونسکو
نتیجهگیری
اربیل، پایتخت اقلیم کردستان عراق، با قدمتی بیش از ۸۰۰۰ سال، یکی از کهنترین شهرهای جهان است که از تمدنهای سومری، آشوری، هخامنشی، و ساسانی تا دوران اسلامی، عثمانی، و مدرن را در خود جای داده است. این شهر بهعنوان مرکز تجاری، مذهبی، و سیاسی میانرودان، نقشی کلیدی در تاریخ منطقه ایفا کرده و امروز بهعنوان پایتخت امن و پویای اقلیم کردستان، مقصدی جذاب برای گردشگران و پژوهشگران است. امنیت نسبی، مهماننوازی مردم کرد، و زیرساختهای مدرن، اربیل را به یکی از برجستهترین شهرهای خاورمیانه بدل کرده است.
کلمات کلیدی
تاریخ اربیل، اربیل، پایتخت کردستان عراق، تاریخچه اربیل، قدمت اربیل، ارگ اربیل، تمدن های اربیل، آشوریان اربیل، هخامنشیان اربیل، دوره اسلامی اربیل، دوره عثمانی اربیل، اربیل مدرن، اقلیم کردستان، جمعیت اربیل، فرهنگ اربیل، اقتصاد اربیل، گردشگری اربیل، ویزای اربیل، سفر به اربیل، امنیت اربیل، بهترین زمان سفر اربیل، نام های اربیل، اوربیلوم، اربائرا، نبرد گوگمل، خودمختاری کردستان، یونسکو اربیل، مردم اربیل، زبان کردی، تاریخ باستان اربیل