اربیل (به کردی: هه‌ولێر، Hewlêr)، پایتخت اقلیم کردستان عراق، شهری با تاریخ بیش از ۶۰۰۰ سال است که به دلیل تنوع قومی و مذهبی، میزبان اماکن مذهبی متعددی برای مسلمانان (سنی و شیعه)، مسیحیان، یزیدی‌ها، و سایر اقلیت‌ها است. این راهنمای جامع به معرفی اماکن مذهبی برجسته در اربیل، تاریخچه، ویژگی‌های معماری، اهمیت فرهنگی و مذهبی، و آدرس دقیق آنها می‌پردازد. همچنین، مناسبت‌های مذهبی هر دین و مذهب رایج در اربیل به ماه شمسی ارائه شده است. اطلاعات بر اساس وضعیت کنونی (تا سال ۲۰۲۵) و منابع معتبر تنظیم شده‌اند.

۱. اماکن مذهبی اسلامی اربیل

اسلام، به‌ویژه مذهب سنی شافعی، دین اکثریت در اربیل است، اما شیعیان نیز حضور دارند. مساجد و حسینیه‌های اربیل از نظر تاریخی، معماری، و اجتماعی اهمیت دارند.

۱.۱. مسجد جلیل خیاط (Jalil Khayat Mosque)

•  آدرس مسجد جلیل خیاط : اربیل، جاده کرکوک، نزدیک منطقه مسکونی باخ، روبه‌روی پارک سامی عبدالرحمن
• تاریخچه:ساخته‌شده در سال ۲۰۰۷ توسط جلیل خیاط، تاجر کرد، و تکمیل‌شده توسط فرزندانش.
• بزرگ‌ترین مسجد اربیل و یکی از مهم‌ترین مراکز مذهبی اقلیم کردستان.

ویژگی‌های معماری:

• الهام از معماری عثمانی (مشابه مسجد آبی استانبول) با کاشی‌کاری فیروزه‌ای و طرح‌های اسلیمی.
• دارای دو مناره ۴۵ متری، گنبد بزرگ، و ظرفیت ۲۰۰۰ نمازگزار.
• حیاط وسیع با حوض و فضای سبز.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• مرکز نمازهای جمعه، عید فطر، و عید قربان.
• میزبان جلسات قرآنی، سخنرانی‌های دینی، و خیریه‌های رمضان.
• جاذبه گردشگری مذهبی به دلیل معماری خیره‌کننده.

۱.۲. مناره مظفریه (Mudhafaria Minaret) یا چولی مناره

• آدرس مناره مظفریه: اربیل، پارک مناره، خیابان ۳۰ متری، منطقه غربی شهر
• تاریخچه:ساخته‌شده بین ۱۱۹۰-۱۲۳۲ میلادی توسط مظفرالدین کوکبوری، پادشاه تورکوی اربیل.
• تنها بازمانده از مجموعه مسجد و مدرسه دینی که تخریب شده‌اند.

ویژگی‌های معماری:

• مناره آجری ۳۶ متری با کتیبه‌های کوفی و طرح‌های هندسی.
• پایه مربعی و بدنه استوانه‌ای با نورپردازی شبانه.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• نماد تاریخ اسلامی اربیل و جاذبه تاریخی-مذهبی.
• در جشنواره‌های فرهنگی، مانند نوروز، به‌عنوان پس‌زمینه مراسم استفاده می‌شود.

 

۱.۳. مسجد ملا افندی (Mala Afandi Mosque)

• آدرس مسجد ملا افندی  : اربیل، داخل ارگ اربیل، نزدیک ورودی اصلی ارگ
• تاریخچه:متعلق به دوره عثمانی (قرن ۱۶-۱۹)، بازسازی‌شده در ۲۰۱۲.
• تنها بنای مذهبی فعال در ارگ اربیل، ثبت‌شده در میراث جهانی یونسکو (۲۰۱۴).

ویژگی‌های معماری:

• طراحی ساده با گنبد کوچک و مناره کوتاه.
• دیوارهای داخلی با کاشی‌کاری سنتی و آیات قرآنی.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• محل نمازهای روزانه و مراسم عید فطر و قربان.
• جاذبه‌ای برای گردشگران به دلیل موقعیت در ارگ.

 

۱.۴. مسجد جامع بزرگ اربیل

• آدرس  مسجد جامع بزرگ اربیل: اربیل، خیابان شریفا، نزدیک بازار قیصری
• تاریخچه:یکی از قدیمی‌ترین مساجد اربیل، احتمالاً متعلق به قرن ۱۲-۱۳.
• بازسازی‌شده در دهه‌های اخیر توسط دولت اقلیم کردستان.

ویژگی‌های معماری:

• گنبد و مناره‌ای با معماری اسلامی کلاسیک.
• حیاط مرکزی با تزئینات ساده.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• مرکز نمازهای جماعت و مراسم مذهبی عمومی.
• به دلیل نزدیکی به بازار، محل تجمع مردم محلی.

 

۱.۵. مسجد رسول آوا

• آدرس مسجد رسول آوا: اربیل، محله رسول آوا، نزدیک جاده ۶۰ متری
• تاریخچه:مسجدی محلی با قدمت چند دهه، بازسازی‌شده در دهه ۲۰۰۰.

ویژگی‌های معماری:

• طراحی مدرن با مناره تک و گنبد کوچک.
• فضای داخلی با فرش‌های سنتی و نورپردازی ساده.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• محل عبادت اهالی محله رسول آوا.
• میزبان مراسم‌های محلی مانند مولودی‌خوانی.

۱.۶. مسجد قوبان

• آدرس مسجد قوبان: اربیل، منطقه قوبان، خیابان اصلی قوبان
• تاریخچه:مسجدی محلی برای ساکنان منطقه قوبان، ساخته‌شده در قرن ۲۰.

ویژگی‌های معماری:

• معماری ساده با مناره کوتاه و سالن عبادت کوچک.
• اهمیت مذهبی و فرهنگی:مرکز مذهبی برای اهالی قوبان.
• مراسم‌های رمضان و اعیاد اسلامی.

 

۱.۷. حسینیه اربیل (مرکز تجمعات شیعیان)

• آدرس حسینیه اربیل: اربیل، محله عرب، نزدیک بازار مرکزی
• تاریخچه:مرکزی برای شیعیان (عمدتاً کردهای فیلی و عرب‌های مهاجر) از دهه ۲۰۰۰.

ویژگی‌های معماری:

• بنایی ساده با سالن بزرگ برای عزاداری.
• تزئینات مذهبی با تصاویر امامان شیعه.
• اهمیت مذهبی و فرهنگی:
• میزبان مراسم عاشورا، اربعین، و عید غدیر.
• نماد هویت شیعی در اربیل.

۱.۸. سایر مساجد

مسجد رشاد مفتی (Rashad Mufti Mosque):

• آدرس: اربیل، محله شریفا، نزدیک پارک شریفا
• مسجدی مدرن با معماری ساده، میزبان مراسم محلی.

 

مسجد حاجی جودات (Haji Joadat Mosque):

• آدرس: اربیل، محله باخ، خیابان ۱۰۰ متری
• مسجدی محلی با مناره بلند، ساخته‌شده در دهه ۲۰۰۰.

 

مسجد خیرخوازان (Kherkhwazan Mosque):

• آدرس: اربیل، منطقه خیرخوازان، نزدیک جاده کرکوک
• مرکز عبادت اهالی منطقه خیرخوازان.

 

مسجد بارزنجی (Barznji Mosque):

• آدرس: اربیل، محله بارزنجی، خیابان اصلی
• مسجدی با معماری سنتی کردی.

 

مسجد خوشاویست (Khoshawaist Mosque):

• آدرس: اربیل، منطقه خوشاویست، نزدیک جاده شورش
• مسجدی کوچک برای اهالی محلی.

 

مسجد حاجی حسین علاوی (Haji Husein Alaway Mosque):

• آدرس: اربیل، محله علاوی، خیابان ۳۰ متری
• مسجدی با قدمت چند دهه.

 

مسجد حاجی هادیا (Haji Hadia Mosque):آ

• درس: اربیل، محله حاجی هادیا، نزدیک بازار نایاب
• مرکز مذهبی محلی.

 

مسجد جدر (Jadr Mosque):

• آدرس: اربیل، منطقه جدر، خیابان اصلی
• مسجدی ساده برای اهالی جدر.

 

مسجد شهید آزاد (Shahid Azad Mosque):

• آدرس: اربیل، محله آزاد، نزدیک پارک آزاد
• به یاد شهدای کرد نام‌گذاری شده.

 

مسجد اسماعیل منتقاوی (Ismail Mantkawey Mosque):آ

• درس: اربیل، محله منتقاوی، خیابان ۶۰ متری
• مسجدی مدرن با سالن بزرگ.

مسجد ملا اسماعیل ناناکالی (Mala Ismail Nanakali Mosque):

• آدرس: اربیل، منطقه ناناکالی، نزدیک جاده موصل
• به نام عالم دینی کرد نام‌گذاری شده.

 

مسجد حاجی هشام (Haji Hisham Mosque):

• آدرس: اربیل، محله حاجی هشام، خیابان اصلی
• مسجدی محلی با معماری ساده.

 

مسجد سعید طیب سعید شریف بقال (Said Tayib Said Sharif Baqal Mosque):

• آدرس: اربیل، محله بقال، نزدیک بازار مرکزی
• مسجدی با قدمت چند دهه.

 

مسجد حاجی عزیز احمد (Haji Aziz Ahmed Mosque):

• آدرس: اربیل، محله عزیز احمد، خیابان ۱۰۰ متری
• مرکز عبادت اهالی محلی.

 

مسجد الکاظمین (Al Kadhimain Mosque):

• آدرس: اربیل، محله عرب، نزدیک حسینیه اربیل
• مسجدی شیعی با نام امام موسی کاظم (ع).

 

مسجد الامام حسین (Imam Hussein Mosque):

• آدرس: اربیل، محله عرب، خیابان اصلی
• مرکز مراسم شیعیان در محرم.

 

مسجد العباس (Al Abbas Mosque)

• :آدرس: اربیل، محله عرب، نزدیک جاده ۶۰ متری
• به نام حضرت عباس (ع) نام‌گذاری شده.

 

مسجد الزین العابدین (Zain ul Abideen Mosque):

• آدرس: اربیل، محله عرب، خیابان ۳۰ متری
• مسجدی شیعی با نام امام سجاد (ع).

مسجد الحور (Al Hur Mosque):

• آدرس: اربیل، منطقه الحور، نزدیک جاده کرکوک
• مسجدی محلی با معماری مدرن.

۱.۹. زیارتگاه سلطان مظفرالدین کوکبوری

• آدرس زیارتگاه سلطان مظفرالدین کوکبوری: اربیل، پارک مناره، نزدیک مناره مظفریه
• تاریخچه:آرامگاه مظفرالدین کوکبوری، پادشاه تورکوی اربیل (قرن ۱۲-۱۳).
• بازسازی‌شده توسط دولت اقلیم کردستان.
• ویژگی‌های معماری:مقبره‌ای کوچک با گنبد ساده و کتیبه‌های تاریخی.
• اهمیت مذهبی و فرهنگی:زیارتگاه محلی برای احترام به این شخصیت تاریخی.
• جاذبه‌ای برای علاقه‌مندان به تاریخ اسلامی.

 

۲. اماکن مذهبی مسیحی اربیل

اربیل، به‌ویژه محله عنکاوه، مرکز مسیحیت در عراق است و کلیساهای آشوری، کلدانی، و ارمنی دارد.

۲.۱. کلیسای مار قرداغ (Mar Qardagh Church)

آدرس: اربیل، عنکاوه، خیابان اصلی عنکاوه

تاریخچه:قدیمی‌ترین کلیسای آشوری اربیل، با قدمت چند قرن.

به نام قرداغ، قدیس مسیحی، نام‌گذاری شده.

ویژگی‌های معماری:

• طراحی سنتی آشوری با دیوارهای سنگی و صلیب برجسته.
• فضای داخلی با آیکون‌های مذهبی سریانی.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• مرکز عبادت آشوری‌ها و مراسم عید پاک.
• حفظ فرهنگ و زبان سریانی.

 

۲.۲. کلیسای جامع سنت جوزف (Cathedral of Saint Joseph)

• آدرس کلیسای جامع سنت جوزف: اربیل، عنکاوه، خیابان کرکوک، نزدیک میدان عنکاوه
• تاریخچه:متعلق به کلیسای کاتولیک کلدانی، ساخته‌شده در اوایل قرن ۲۰.
• پناهگاه مسیحیان مهاجر پس از حملات داعش (۲۰۱۴-۲۰۱۷).

ویژگی‌های معماری:

• گنبد کوچک، صلیب بزرگ، و نقاشی‌های مذهبی.
• حیاط برای مراسم کریسمس و عید پاک.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• مرکز عبادت کلدانی‌ها و مراسم کریسمس.
• نماد همزیستی با مسلمانان.

 

۲.۳. کلیسای ارتدکس ارمنی اربیل

• آدرس کلیسای ارتدکس ارمنی اربیل: اربیل، عنکاوه، خیابان ارمنی، نزدیک کلیسای مار یوسف
• تاریخچه:ساخته‌شده برای جامعه کوچک ارمنی اربیل در قرن ۲۰.

ویژگی‌های معماری:

• معماری ارمنی با گنبد مخروطی و صلیب سنگی.
• فضای داخلی با نقاشی‌های قدیسین ارمنی.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

محل عبادت ارمنی‌ها و مراسم سالگرد نسل‌کشی ارمنی‌ها (اردیبهشت).

حفظ هویت ارمنی در اربیل.

 

۲.۴. کلیسای مریم مقدس (St. Mary’s Church)

• آدرس کلیسای مریم مقدس : اربیل، عنکاوه، جاده اصلی عنکاوه-اربیل
• تاریخچه:متعلق به کاتولیک‌های سریانی، ساخته‌شده در اواخر قرن ۱۹.
• بازسازی‌شده پس از مهاجرت مسیحیان.

ویژگی‌های معماری:

• گنبد کلاسیک و نقاشی‌های مریم مقدس.
• باغ کوچک برای مراسم عمومی.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• مرکز اعیاد مریم مقدس و کریسمس.
• جاذبه‌ای برای گردشگران مسیحی.

۲.۵. کلیسای خانواده مقدس (Holy Family Church)

• آدرس کلیسای خانواده مقدس : اربیل، عنکاوه، خیابان ۱۰۰ متری
• تاریخچه:کلیسایی مدرن، ساخته‌شده در دهه ۲۰۰۰ برای کلدانی‌ها.

ویژگی‌های معماری:

• طراحی ساده با سالن بزرگ و صلیب برجسته.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• محل مراسم تعمید، عروسی، و اعیاد مسیحی.
• مرکز اجتماعات مسیحیان مهاجر.

 

۲.۶. کلیسای شهید نونا (Martyr Nuna Church)

• آدرس کلیسای شهید نونا: اربیل، عنکاوه، محله نونا، خیابان اصلی
• تاریخچه:به نام نونا، قدیس مسیحی، در قرن ۲۰ ساخته شد.

ویژگی‌های معماری:ب

• نایی کوچک با دیوارهای سنگی و آیکون‌های سریانی.
• اهمیت مذهبی و فرهنگی:محل عبادت محلی و مراسم عید پاک.
• حفظ هویت آشوری.

 

۲.۷. زیارتگاه مریم آنا (Maryamana Shrine)

• آدرس زیارتگاه مریم آنا: اربیل، عنکاوه، نزدیک کلیسای مریم مقدس
• تاریخچه:زیارتگاهی کوچک برای مریم مقدس، متعلق به کلدانی‌ها.

ویژگی‌های معماری:

• مقبره‌ای ساده با مجسمه مریم مقدس و شمع‌های نذری.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• محل زیارت و دعا برای مسیحیان.
• مراسم ویژه در اعیاد مریم مقدس.

۲.۸. آرچ‌اپارکی کلدانی اربیل (Chaldean Catholic Archeparchy of Arbil)

• آدرس آرچ‌اپارکی کلدانی اربیل: اربیل، عنکاوه، خیابان کرکوک، نزدیک کلیسای سنت جوزف
• تاریخچه:مرکز اسقفی کلدانی‌ها در اربیل، تأسیس‌شده در قرن ۲۰.

ویژگی‌های معماری:

• بنایی اداری-مذهبی با سالن‌های عبادت.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• هماهنگی مراسم کلدانی‌ها و آموزش دینی.
• نماد حضور کلدانی‌ها در اربیل.

 

۳. اماکن مذهبی یزیدی  اربیل (ایزدی)

یزیدی‌ها اقلیتی دینی با حضور محدود در اربیل هستند، اما معبد اصلی آنها در نزدیکی شهر قرار دارد.

۳.۱. معبد لالش (Lalish Temple)

• آدرس معبد لالش: ۶۰ کیلومتری شمال اربیل، منطقه شیخان، روستای لالش
• تاریخچه:مهم‌ترین مرکز مذهبی یزیدی‌ها با قدمت چندصدساله.
• محل دفن شیخ عدی بن مسافر، شخصیت مقدس یزیدی.

ویژگی‌های معماری:

• گنبدهای سنگی و ورودی‌های مخروطی با نماد طاووس.
• چشمه‌های مقدس برای مراسم غسل.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:

• مرکز زیارت و جشنواره جه‌ژنا جامایا (جشن پاییزی).
• نماد مقاومت یزیدی‌ها پس از حملات داعش.

 

۴. اماکن تاریخی مذهبی

۴.۱. ارگ اربیل (Erbil Citadel)

• آدرس ارگ اربیل: اربیل، مرکز شهر، میدان ارگ
• تاریخچه:قدمت ۶۰۰۰ ساله، ثبت‌شده در میراث جهانی یونسکو (۲۰۱۴).
• در دوره آشوری‌ها مرکز پرستش ایشتار (الهه جنگ و عشق) بود.

ویژگی‌های معماری:ت

• په‌ای مصنوعی با معابد باستانی و بناهای بازسازی‌شده.
• شامل مسجد ملا افندی و بقایای معابد قدیمی.

اهمیت مذهبی و فرهنگی:ن

• ماد تاریخ مذهبی اربیل از دوران باستان تا اسلام.
• جاذبه‌ای برای گردشگران تاریخی-مذهبی.

۴.۲. زیارتگاه ربان بویا در شقلاوه

• آدرس زیارتگاه ربان بویا در شقلاوه: ۴۵ کیلومتری شمال شرق اربیل، شهر شقلاوه، منطقه کوهستانی
• تاریخچه:زیارتگاهی مسیحی با قدمت چند قرن، متعلق به راهب ربان بویا.

ویژگی‌های معماری:

• غاری طبیعی با محراب ساده و صلیب سنگی.
• اهمیت مذهبی و فرهنگی:
• محل زیارت مسیحیان در اعیاد مذهبی.
• جاذبه‌ای برای گردشگران طبیعت و مذهب.

۵. مناسبت‌های مذهبی در اربیل

مناسبت‌های مذهبی هر دین و مذهب رایج در اربیل به ماه شمسی (تقویم هجری شمسی ۱۴۰۴) ارائه شده است:

۵.۱. اسلام (سنی)

• عید فطر: ۱۰-۱۲ فروردین ۱۴۰۴ (۱-۳ شوال ۱۴۴۶)جشن پایان ماه رمضان با نماز عید در مساجد جلیل خیاط، ملا افندی، و جامع بزرگ.
• عید قربان: ۱۶-۲۰ خرداد ۱۴۰۴ (۱۰-۱۴ ذی‌الحجه ۱۴۴۶)مراسم قربانی و نماز عید در مساجد اصلی.
• ماه رمضان: ۲۰ اسفند ۱۴۰۳ – ۹ فروردین ۱۴۰۴ (۱-۳۰ رمضان ۱۴۴۶)افطاری‌های عمومی و جلسات قرآنی در مساجد.
• مولود پیامبر (ص): ۲۲-۲۳ شهریور ۱۴۰۴ (۱۲-۱۳ ربیع‌الاول ۱۴۴۷)مراسم مولودی‌خوانی در مساجد رسول آوا و قوبان.

۵.۲. اسلام (شیعه)

• عاشورا: ۳-۴ تیر ۱۴۰۴ (۹-۱۰ محرم ۱۴۴۶)عزاداری و دسته‌های سینه‌زنی در حسینیه اربیل و مساجد الامام حسین و الکاظمین.
• اربعین: ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ (۲۰ صفر ۱۴۴۶)مراسم زیارت و عزاداری در حسینیه اربیل.
• عید غدیر: ۵ تیر ۱۴۰۴ (۱۸ ذی‌الحجه ۱۴۴۶)جشن و توزیع نذری در محله عرب.
• وفات پیامبر (ص) و شهادت امام حسن (ع): ۸-۹ مهر ۱۴۰۴ (۲۸-۲۹ صفر ۱۴۴۷)مراسم عزاداری در مساجد شیعی.

۵.۳. مسیحیت (آشوری، کلدانی، ارمنی)

• کریسمس: ۴-۵ دی ۱۴۰۴ (۲۵-۲۶ دسامبر ۲۰۲۵)مراسم عشای kinda با تزئینات نورانی در کلیساهای سنت جوزف، مریم مقدس، و خانواده مقدس.
• عید پاک: ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ (۲۰ آوریل ۲۰۲۵)مراسم رستاخیز مسیح در کلیساهای مار قرداغ و سنت جوزف.
• روز قدیس یوسف: ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ (۱۹ مارس ۲۰۲۵)مراسم ویژه در کلیسای جامع سنت جوزف.
• روز مریم مقدس: ۲۴ مرداد ۱۴۰۴ (۱۵ اوت ۲۰۲۵)زیارت و دعا در زیارتگاه مریم آنا و کلیسای مریم مقدس.
• نسل‌کشی ارمنی‌ها (ارمنی‌ها): ۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۲۴ آوریل ۲۰۲۵)مراسم یادبود در کلیسای ارتدکس ارمنی.

۵.۴. یزیدی (ایزدی)

• جه‌ژنا جامایا (جشن پاییزی): ۸-۱۴ مهر ۱۴۰۴ (۱-۷ اکتبر ۲۰۲۵)جشنواره اصلی یزیدی‌ها در معبد لالش با مراسم غسل و رقص.
• جشن چهل روزه زمستان: ۲۳ دی – ۳ اسفند ۱۴۰۴ (۱۳ ژانویه – ۲۲ فوریه ۲۰۲۵)روزه و دعا در معبد لالش.
• روز شیخ عدی: ۲۳ تیر ۱۴۰۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۲۵)زیارت مقبره شیخ عدی در لالش.

۵.۵. کاکائی (یارسانی)

• جشن خاونکار: ۱۲-۱۴ مهر ۱۴۰۴ (۴-۶ اکتبر ۲۰۲۵)مراسم ذکر و دف‌نوازی در جمخانه‌های خصوصی.
• روز سلطان سهاک: ۲۰ آبان ۱۴۰۴ (۱۱ نوامبر ۲۰۲۵)یادبود بنیان‌گذار یارسان در جمخانه‌ها.

۵.۶. بهایی

• نوروز بهایی: ۱-۲ فروردین ۱۴۰۴ (۲۰-۲۱ مارس ۲۰۲۵)جشن سال نو بهایی در خانه‌های خصوصی.
• روز اعلام دین بهایی: ۲-۳ خرداد ۱۴۰۴ (۲۳-۲۴ مه ۲۰۲۵)مراسم دعا و اجتماعات خصوصی.
• تولد باب: ۱۰ آبان ۱۴۰۴ (۱ نوامبر ۲۰۲۵)جشن در خانه‌های بهایی.

۶. نتیجه‌گیری

اربیل، پایتخت اقلیم کردستان عراق، با تنوع دینی و فرهنگی، میزبان مساجد تاریخی و مدرن مانند جلیل خیاط و ملا افندی، کلیساهای مسیحی در عنکاوه مانند سنت جوزف و مار قرداغ، معبد یزیدی لالش، و اماکن باستانی مانند ارگ اربیل است. این اماکن نه‌تنها مراکز عبادت، بلکه جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی‌اند که تاریخ غنی اربیل را از دوران آشوری تا امروز نشان می‌دهند. مناسبت‌های مذهبی، از عید فطر و کریسمس تا جه‌ژنا جامایا، فرصت‌هایی برای تجربه فرهنگ و معنویت اربیل فراهم می‌کنند.

کلمات کلیدی اماکن مذهبی اربیل:

اماکن مذهبی اربیل، مساجد اربیل، کلیساهای اربیل، معبد لالش، ارگ اربیل، جلیل خیاط، مناره مظفریه، ملا افندی، سنت جوزف، مار قرداغ، عنکاوه، اسلام در اربیل، مسیحیت در اربیل، یزیدیان در اربیل، تاریخ مذهبی اربیل، معماری مذهبی اربیل، مناسبت‌های مذهبی اربیل، عید فطر، عید قربان، کریسمس در اربیل، عاشورا در اربیل، جه‌ژنا جامایا، گردشگری مذهبی اربیل، فرهنگ مذهبی اربیل، اماکن تاریخی مذهبی اربیل، زیارتگاه‌ها در اربیل، تقویم مذهبی اربیل، مساجد شیعی اربیل، کلیساهای آشوری اربیل، کلیساهای کلدانی اربیل