در اطراف حرم امام علی (ع) در نجف اشرف، علاوه بر خود حرم مطهر، چندین مکان زیارتی مهم دیگر وجود دارند که زائران بسیاری برای بازدید از آن‌ها می‌آیند. این اماکن علاوه بر اهمیت مذهبی، از نظر تاریخی و فرهنگی نیز ارزش زیادی دارند. در ادامه، این مکان‌ها را به‌طور طبقه‌بندی‌شده با اطلاعات کامل‌تر معرفی می‌کنیم:

1. قبرستان وادی السلام
موقعیت: در شمال حرم امام علی (ع)
اهمیت:
یکی از بزرگترین و مقدس‌ترین قبرستان‌های جهان اسلام.
محل دفن بسیاری از بزرگان دینی، علما، شخصیت‌های سیاسی و نظامی.
از جمله شخصیت‌های مشهور دفن شده در این قبرستان می‌توان به آیت‌الله سید روح‌الله موسوی خمینی و آیت‌الله سید محسن حکیم اشاره کرد.
2. مسجد الراس
موقعیت: در غرب صحن حرم امام علی (ع)
اهمیت:
به‌روایتی، این مسجد بالای سر حضرت علی (ع) قرار دارد و به همین دلیل نام آن "راس" (سر) گذاشته شده است.
این مکان از نظر مذهبی برای شیعیان اهمیت زیادی دارد و به‌ویژه در زیارت‌ها به آن اشاره می‌شود.
3. مسجد خضراء
موقعیت: در نزدیکی حرم امام علی (ع)
اهمیت:
این مسجد از مساجد قدیمی و مهم نجف است که به دلیل نزدیکی به حرم امام علی (ع) و تاریخچه غنی‌اش، از مکان‌های مهم برای زیارت محسوب می‌شود.
اعتقاد به ارتباط این مسجد با حضرت علی (ع) باعث محبوبیت آن در بین شیعیان شده است.
4. مسجد عمران بن شاهین
موقعیت: در شمال صحن حرم امام علی (ع)
اهمیت:
از قدیمی‌ترین مساجد نجف که ساخت آن به دوره عضد الدوله دیلمی (قرن ۱۰ میلادی) بازمی‌گردد.
این مسجد از نظر تاریخی و فرهنگی اهمیت زیادی دارد و به‌عنوان یکی از مراکز مذهبی و علمی شناخته می‌شود.
5. آرامگاه شیخ طوسی
موقعیت: نزدیکی حرم امام علی (ع)
اهمیت:
مدفن شیخ الطائفه طوسی، یکی از بزرگ‌ترین علمای شیعه.
شیخ طوسی بنیان‌گذار حوزه علمیه نجف است و آرامگاه او برای شیعیان و محققین دارای ارزش معنوی و علمی فراوانی است.
6. مقام امام زین‌العابدین (ع)
موقعیت: در غرب نجف
اهمیت:
مکانی که امام سجاد (ع) در هنگام زیارت پدر بزرگوارشان امام علی (ع) در آن نماز می‌خوانده‌اند.
این مقام به‌ویژه برای زائران کربلا و عاشقان اهل بیت (ع) ارزش معنوی زیادی دارد.
7. مسجد سهله
موقعیت: در شهر کوفه، نزدیک نجف
اهمیت:
یکی از مساجد مهم شیعیان که با اعتقادات شیعه پیوند عمیق دارد.
در این مسجد، حضرت آدم (ع) و حضرت نوح (ع) نماز خوانده‌اند و در آینده نیز در آن انتظار ظهور حضرت مهدی (عج) می‌رود.
8. مسجد کوفه
موقعیت: در شهر کوفه
اهمیت:
محل شهادت امام علی (ع) و یکی از مهم‌ترین مساجد شیعیان.
دارای بخش‌هایی چون محراب علی، منبر علی و دارالعماره است که از مکان‌های مهم و تاریخی مسجد به شمار می‌آیند.
9. مقام امام صادق (ع)
موقعیت: در نزدیکی حرم امام علی (ع)
اهمیت:
مکانی که امام صادق (ع) برای زیارت قبر امام علی (ع) در آن نماز می‌خوانده‌اند.
این مکان به‌ویژه برای شیعیان دارای ارزش دینی بالایی است.
10. آرامگاه کمیل بن زیاد
موقعیت: در بزرگراه نجف به کوفه
اهمیت:
مدفن کمیل بن زیاد، یکی از یاران وفادار امام علی (ع).
کمیل بن زیاد از شخصیت‌های مهم تاریخ اسلام است که از امام علی (ع) حمایت کرده و در هنگام شهادت ایشان همراه وی بود.

این اماکن زیارتی در اطراف حرم امام علی (ع) نه تنها از لحاظ دینی بلکه از نظر تاریخی نیز ارزش بالایی دارند. هرکدام از این مکان‌ها حامل داستان‌های خاصی هستند که برای زائران و مسلمانان جذابیت دارند.

در اطراف حرم امام علی (ع) در شهر نجف اشرف، چندین مکان زیارتی دیگر وجود دارند که برای زائران و علاقه‌مندان به تاریخ و مذهب شیعه بسیار جذاب هستند. در زیر به چند مورد از این اماکن اشاره می‌کنیم:
۱. مسجد کوفه:
فاصله: تقریباً ۳ کیلومتر از حرم امام علی.
اهمیت: مسجد کوفه یکی از مهم‌ترین مساجد تاریخی اسلام است. این مسجد محل شهادت امام علی (ع) و همچنین مکانی است که چندین امام دیگر از جمله امام حسن (ع) و امام علی (ع) در آن نماز جمعه اقامه کرده‌اند.
۲. مسجد الراس:
فاصله: در همان مجموعه حرم امام علی قرار دارد.
اهمیت: این مسجد به خاطر دفن سر مبارک امام حسین (ع) در آن، مورد احترام ویژه است. این مکان یادآور واقعه کربلا و آوردن سر امام حسین به نجف پس از شهادت ایشان است.
۳. مقام امام صادق (ع):
فاصله: در مجاورت حرم امام علی.
اهمیت: مقامی که به امام جعفر صادق (ع) نسبت داده شده است، جایی که ایشان برای زیارت قبر پدربزرگشان امام علی (ع) به نجف می‌آمدند.
۴. مقام امام زین‌العابدین (ع):
فاصله: نزدیک به حرم امام علی.
اهمیت: مقامی که به امام سجاد (ع) اختصاص دارد، ایشان نیز جهت زیارت قبر جدشان به نجف می‌آمدند.
۵. مقام امام کاظم (ع):
فاصله: در نزدیکی حرم امام علی.
اهمیت: این مقام نیز یکی از مکان‌هایی است که به امام هفتم شیعیان اختصاص دارد و به مناسبت زیارت ایشان از قبر جد بزرگوارشان است.
۶. مقام امام جواد (ع):
فاصله: در مجاورت حرم امام علی.
اهمیت: مقام امام جواد (ع) نیز در نزدیکی حرم قرار دارد و به زیارت ایشان از قبر جدش امام علی اشاره دارد.
۷. مقام امام هادی (ع):
فاصله: نزدیک به حرم امام علی.
اهمیت: مکانی که به امام دهم شیعیان اختصاص یافته و به زیارت ایشان از قبر جد بزرگوارشان اشاره دارد.
۸. وادی السلام:
فاصله: مجاور حرم امام علی.
اهمیت: وادی السلام یکی از بزرگ‌ترین گورستان‌های جهان است و به دلیل قرارگیری در کنار حرم امام علی، محل دفن بسیاری از علما، شخصیت‌های برجسته و زائران است.
۹. مسجد حنانه:
فاصله: در نزدیکی حرم امام علی.
اهمیت: مسجدی که به امام علی (ع) نسبت داده می‌شود و گفته می‌شود ایشان در این مسجد نماز اقامه کرده‌اند.
این اماکن همگی بخشی از بافت تاریخی و مذهبی شهر نجف هستند و بازدید از آن‌ها می‌تواند تجربه معنوی زیارت را کامل‌تر کند.