زیارت حرم امام علی (ع) از جمله عبادات مهم در دین اسلام به ویژه برای شیعیان است. این زیارت نه‌تنها از جنبه معنوی و روحانی اهمیت دارد، بلکه دارای آداب و دستورالعمل‌های ویژه‌ای است که با رعایت آن‌ها، زیارت می‌تواند موجب قرب به خداوند و بهره‌برداری بیشتر از برکات معنوی آن شود. در اینجا، آداب زیارت حرم امام علی (ع) به صورت جامع و کامل آورده شده است:

۱. آماده‌سازی روحی و جسمی
قبل از رفتن به زیارت حرم امام علی (ع)، باید به‌طور کامل آمادگی روحی و جسمی داشته باشید. برخی از آداب پیش از زیارت عبارتند از:

پاکیزگی: برای ورود به حرم امام علی (ع)، لازم است که جسم شما پاک باشد. بنابراین، وضو بگیرید و لباس تمیز بپوشید.
پرهیز از گناه: در آستانه زیارت، سعی کنید از گناه و لغزش‌های فکری و عملی دوری کنید. تمرکز خود را بر تقوا و ذکر خداوند بگذارید.
توبه و درخواست عفو: پیش از زیارت، توبه کنید و از خداوند بخواهید که شما را ببخشد و از گناهانتان رهایی یابید.

۲. آداب وارد شدن به حرم
هنگامی که به حرم امام علی (ع) وارد می‌شوید، رعایت آداب ورود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:

سلام به امام علی (ع): هنگام وارد شدن به حرم، سلام خاصی به امام علی (ع) بدهید:
«السلام علیک یا علی امیرالمؤمنین، السلام علیک یا علی بن ابی‌طالب، السلام علیک یا امام الهدی».
گام برداشتن با پای راست: هنگام ورود به حرم، ابتدا پای راست خود را به داخل حرم بگذارید.
نظر به ضریح: وقتی به مرقد امام علی (ع) نزدیک می‌شوید، به ضریح نگاه کرده و از ته دل سلام دهید و درخواست‌های خود را از امام بکنید.

۳. آداب هنگام زیارت مرقد امام علی (ع)
در کنار ضریح امام علی (ع)، اعمال خاصی وجود دارد که باید انجام دهید:

قفای ضریح: به‌طور معمول، در حرم امام علی (ع)، فضای اطراف ضریح برای زیارت باز است. باید به‌طور مستقیم به ضریح نگاه کنید و با ادب و احترام به امام علی (ع) سلام کنید.
خواندن زیارت‌نامه‌ها: زیارت‌نامه‌های مخصوص امام علی (ع) از جمله زیارت‌نامه «علیک السلام یا امیرالمؤمنین»، زیارت‌نامه‌های خاص دیگر (مانند زیارت‌های ناحیه و جامعه کبیره) را می‌توانید بخوانید.
دعا و درخواست: به طور آزاد و از ته دل، در کنار ضریح از امام علی (ع) درخواست کنید. این درخواست‌ها می‌تواند شامل طلب شفا، حاجات دنیوی و اخروی، عفو گناهان، و هدایت در زندگی باشد.
«اللهم اجعلنا من المنتفعین ببرکته فی الدنیا و الآخره»

۴. آداب در هنگام طواف در صحن حرم
اگر حرم امام علی (ع) شلوغ باشد یا به دلایلی امکان دسترسی مستقیم به ضریح نباشد، می‌توانید در صحن حرم طواف کنید. آداب طواف عبارتند از:

طواف با قصد و نیت: هنگام طواف، نیت کنید که طواف شما به قصد تقرب به خداوند و امام علی (ع) باشد.
ذکر و دعا: در حین طواف، می‌توانید ذکر بگویید یا دعاهای مخصوص زیارت را بخوانید. برخی از ذکرها عبارتند از:
«اللهم اجعلنا من زوار علی بن ابی‌طالب»
«السلام علیک یا علی یا امیرالمؤمنین»

۵. آداب خروج از حرم
هنگامی که قصد ترک حرم امام علی (ع) را دارید، نیز باید با احترام و ادب برخورد کنید:

سلام خداحافظی: هنگام خروج از حرم، به امام علی (ع) خداحافظی کنید:
«السلام علیک یا علی بن ابی‌طالب، السلام علیک یا امیرالمؤمنین، السلام علیک یا امام الهدی، امانتک فی عنقنا و لذنبنا».
پای چپ: هنگام خروج از حرم، ابتدا پای چپ خود را بیرون بگذارید.
۶. آداب پس از زیارت
پس از اتمام زیارت حرم امام علی (ع)، چند عمل خاص وجود دارد که باید به آن‌ها توجه داشته باشید:

پرهیز از گناه: سعی کنید پس از زیارت، به دقت مراقب رفتار و اعمال خود باشید و از گناهان خود دوری کنید.
دعای شکر: از خداوند به‌خاطر توفیق زیارت امام علی (ع) شکر کنید و برای خود و دیگران دعا کنید.
ارسال هدایا: از آنجا که زیارت حرم امام علی (ع) یک عمل معنوی است، می‌توانید از هدایا یا نذوراتی که قصد کرده‌اید برای امام علی (ع) ارسال کنید.
۷. دعاهای مخصوص زیارت امام علی (ع)
در کنار زیارت‌نامه‌ها، دعاهایی نیز وجود دارند که در حرم امام علی (ع) توصیه شده است:

دعای طلب حاجت: برای طلب حاجات و رفع مشکلات می‌توانید این دعا را بخوانید:
«اللهم إنی أسألک بحق علی بن ابی‌طالب و بحق مقامه هذا أن تقضی حاجتی…»
دعای شفا: برای شفا یافتن از بیماری‌ها و مشکلات جسمی و روحی می‌توانید این دعا را بخوانید:
«اللهم اشفنی بشفائک…»
دعای توبه: برای جلب بخشش از گناهان، دعای توبه را بخوانید:
«اللهم تَقبل توبتی و اغفر خطیئتی…»

۸. درخواست برای دیگران
زیارت حرم امام علی (ع) به‌ویژه در زمان دعا و زیارت، فرصتی مناسب است برای درخواست برای دیگران نیز:

دعا برای شیعیان و مسلمانان: در کنار درخواست‌های شخصی، می‌توانید برای سایر مسلمانان، به‌ویژه شیعیان، دعا کنید.
دعا برای کسانی که به شما نیاز دارند: برای کسانی که از شما درخواست دعا کرده‌اند یا نیاز به شفا دارند، دعا کنید.
۹. زمان‌های خاص زیارت
اگر قصد دارید در ایام خاصی از سال مانند ایام ماه رمضان، شب‌های قدر، یا ایام محرم به زیارت امام علی (ع) بروید، می‌توانید از برخی دعاها و اعمال ویژه این ایام بهره‌برداری کنید. در این زمان‌ها، به‌ویژه در شب‌های ماه رمضان و شب‌های قدر، توسل به امام علی (ع) بسیار تأثیرگذار است.

با رعایت این آداب، زیارت شما از معنویت بیشتری برخوردار خواهد بود و از برکات آن بهره‌مند می‌شوید. زیارت حرم امام علی (ع) فرصتی است برای تقوی

 زیارت حرم امام علی (ع) در نجف اشرف با آداب و مناسک خاصی همراه است که در طی قرن‌ها توسط علما و روایات بیان شده‌اند. در زیر، به طور کامل و تفصیلی آداب و مناسک زیارت حرم امام علی را توضیح می‌دهیم:

قبل از ورود به نجف:
غسل زیارت: توصیه می‌شود قبل از ورود به شهر نجف و زیارت حرم، غسل زیارت انجام دهید. این غسل برای تطهیر و پاکیزگی روحی و جسمی است.
نیت خالص: نیت خود را برای زیارت خالص کنید. این زیارت باید برای رضای خدا و تقرب به او، از طریق زیارت امام علی باشد.

هنگام ورود به نجف:
خواندن دعا و اذن دخول: هنگامی که وارد شهر نجف می‌شوید، دعاهای ویژه‌ای وجود دارد که می‌توانید بخوانید. در کتاب‌هایی مانند "کامل الزیارات"، دعاهایی برای ورود به نجف ذکر شده است. به عنوان مثال، گفتن "اللهم انی اتقرب إلیک بزیاره قبر ولیک علی بن ابی طالب" یا مشابه آن.

در حرم:
اذن دخول: قبل از ورود به حرم، اذن دخول بخوانید. این دعا شامل اجازه خواستن از خدا، پیامبر (ص)، امامان (ع) و فرشتگان است. به عنوان نمونه، می‌توانید بگویید:

السلام علیک یا ولی الله، السلام علیک یا حجه الله، السلام علیک یا نور الله فی ظلمات الأرض، أدخلنی بإذن الله و إذن رسوله و إذن الإمام المعصوم.

نماز زیارت:

در داخل حرم، شش رکعت نماز زیارت می‌خوانید؛ دو رکعت برای خود امام علی و چهار رکعت برای حضرت آدم و نوح که در جوار او دفن شده‌اند. این نماز باید با نیت قربت به خدا انجام شود.
زیارت: زیارت‌نامه‌های متعددی برای امام علی وجود دارد. می‌توانید زیارت جامعه کبیره، زیارت امین الله یا زیارت‌های مختص به امام علی را بخوانید. مثلاً:

السلام علیک یا أمیر المؤمنین و رحمه الله و برکاته، السلام علیک یا ولی الله و حبیبه، السلام علیک یا خلیفه رسول الله...
دعا و تضرع: بعد از زیارت، وقتی به مرقد نزدیک می‌شوید، دعاهای شخصی خود را بخوانید، برای خود و دیگران دعا کنید، و به تضرع بپردازید. این زمان مناسبی برای خواسته‌ها و دعا برای حاجات شخصی یا جمعی است.

قرآن خواندن: تلاوت قرآن بخشی از آداب زیارت است. سوره‌هایی مانند یس، جمعه یا ملک می‌توانند خوانده شوند.
صدقه و اطعام: اگر امکان دارد، صدقه دادن یا اطعام مستمندان بخشی از مناسک زیارت است.

هنگام خروج:
وداع: هنگام خروج از حرم، وداع با امام علی نیز دارای آداب خاصی است. می‌توانید دعاهای وداع را بخوانید یا به طور ساده بگویید، "اللهم انی اعتذر الیک فی زیاره ولیک و أنت أعلم بما فی نفسی".
این آداب و مناسک بر اساس روایات و سیره اهل بیت (ع) است، اما اجرای همه این اعمال واجب نیست و هر زائر بر اساس توانایی و معرفت خود می‌تواند بخشی از آن‌ها را انجام دهد.