امام هادی(ع)، امام حسن عسکری‌(ع)، فرزند امام هادی(ع)، مادر امام زمان(عج)،مادر امام هادی(ع)، حکیمه خاتون، دختر امام جواد (ع) و حدیثه مادر امام حسن عسکری(ع) امامانی هستند که در سامرا مدفون شده‌اند.

در تصاویر زیر قبری که به صورت تکی قرار دارد، مزار حکیمه خاتون و سه قبر دیگر به ترتیب از چپ به راست یا پایین به بالا متعلق به امام علی النقی (ع)، امام حسن عسکری (ع) و نرجس خاتون، مادر امام زمان (عج) است.

در حقیقت جهت قبله از راست به چپ بوده و مرقد مطهر امام بزرگتر رو به قبله و در ابتدا قرار گرفته، پشت سر ایشان امام بعدی، امام حسن عسکری (ع)، در پایین پای ایشان حکیمه خاتون، دختر امام جواد (ع)، خواهر امام هادی (ع) و عمه امام حسن عسکری (ع) و بعد از قبر امام دهم، مزار همسر گرامی ایشان نرجس خاتون قرار دارد.

نرجس خاتون

نرجس خاتون، مادر حضرت ولی عصر(عج)، در 260 ق از دنیا رفت و در کنار قبر دو امام بزرگوار، داخل ضریح آن‌ها، به خاک سپرده شد. این بانوی بزرگوار فرزند شیوعا، پسر قیصر روم، بود که به عنوان کنیز به سامراء آمد و حکیمه خاتون او را به امام حسن عسکری بخشید.

این بزرگوار پس از فوت، در خانه امام حسن عسکری در محل سکونت خویش، کنار امام دفن شد که اکنون داخل ضریح مطهر امامین و پشت سر آن‌ها قرار دارد.

حکیمه خاتون

حکیمه خاتون، دختر امام جواد(ع) و عمه امام حسن عسکری(ع)، در دوران غیبت صغری به عنوان وکیل و نماینده حضرت مهدی (عج) بود. به هنگام رحلت امام جواد(ع)، او که کودکی بیش نبود، تحت سرپرستی امام هادی(ع) قرارگرفت و در زهد و تقوا سرآمد زنان عصر خود شد. وی در 274ق وفات یافت و داخل خانه امام هادی(ع) دفن شد. این بانو را در سمت پایین پای امام عسکری (ع) و امام هادی (ع) به خاک سپردند.

حدیثه، ام العسکری

مادر حضرت امام حسن عسکری(ع) را به سبب آن که جده امام زمان است به « جدّه » یاد کرده‌اند. در متون از وی با عنوان « وکیل » یا « نماینده حضرت مهدی(عج) » یاد شده است. زیرا شیعیان از حکیمه خاتون، عمه امام حسن عسکری(ع)، در زمان غیبت صغری سؤال کردند که اینک به چه کسی رجوع کنند. او را پس از فوت در آستان عسکریین، در خانه مسکونی خود، به خاک سپردند.

حسین بن علی

حسین فرزند امام هادی(ع) و برادر امام حسن عسکری(ع) است. او و امام حسن عسکری را « سبطین » می‌خواندند. گویند صدای حضرت حجت شبیه صدای عمویش حسین بود. این بزرگوار در پایین پای مبارک امام هادی(ع) و عسکری(ع) دفن شده است.

ابوعبدالله جعفر بن علی

ابو عبدالله جعفر فرزند امام علی النقی(ع) است. او را پس از فوت، در خانه پدرش، همان جا که امام هادی دفن است، به خاک سپردند.

سمانه بنت علی

سمانه یا سمانه مغربیه، مادر امام هادی(ع)، ملقب به « ام الفضل» و «سیده»، از زنان فاضل و زاهد روزگار بود که بیشتر روزها را روزه داشت و شب‌ها به نیایش می‌پرداخت. او در خانه امام هادی(ع) از دنیا رفت و درهمان جا، کنار فرزندش، دفن شد.

ابوهاشم جعفری

داوود بن قاسم فرزند اسحاق بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب و از نواده‌های جعفر طیار است. قبر او در داخل ضریح و آستان عسکریین قرار دارد. این بزرگوار از مادر به محمد بن ابی بکر نسب می‌برد زیرا مادرش، ام حکیم، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است. او محضر پنج امام را درک کرد و از یاران امام رضا(ع)، امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) شمرده شده است.

به گفته «تقویم شیعه» حرم شریف امامان هادی و عسکری (ع) در سامرا، قریب 13 بار در طول تاریخ به دست ناصبی‌ها تخریب شده و توسط محبان اهل بیت(ع) تجدید بنا شده است.

فهرست مدفونان در حرم عسکریین(ع)
 
ا 
نقشه حرم عسکریین
فهرست مدفونان در حرم عسکریین افرادی هستند که در حرم امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) در شهر سامرا دفن شده‌اند. حرم عسکریین(ع)، آرامگاه دو تن از امامان شیعه و از زیارت‌گاه‌های شیعیان در کشور عراق است.[۱] اکثر افراد دفن‌شده در این حرم، از بستگان امامان و از عالمان شیعه هستند.

نرجس، مادر امام زمان(عج)
حسین بن علی الهادی، برادر امام عسکری(ع)
جعفر پسر امام هادی(ع) معروف به جعفر کذّاب، فرزند امام هادی(ع) و از مدعیان امامت
حُدَیث، همسر امام هادی(ع) و مادر امام حسن عسکری(ع)
حکیمه، دختر امام جواد(ع)
سَمانه مغربیه، همسر امام جواد(ع) و مادر امام هادی(ع)
ابوهاشم جعفری از اصحاب ائمه و از نوادگان جعفر طیار
آقا رضا حائری معروف به کتابفروش (حدود ۱۳۰۰ق) از فضلای حوزه علمیه سامرا و پدر سید عبدالمجید حائری نویسنده کتاب ذخیره الدارین
آقا رضا همدانی (۱۳۲۲ق) از فقهای قرن سیزدهم قمری
سید حسین حسینی اصفهانی نجفی (۱۳۴۴ق) از عالمان شیعه و مسئول مدرسه صدر نجف
سید محمدشریف حسینی تویسرکانی (۱۳۲۲ق) از عالمان شیعه در قرن چهاردهم قمری
سید محمدشفیع موسوی کازرونی (۱۳۲۹ق) و پسرش سید محمدمهدی
شیخ محمدابراهیم نوری ایلکایی (۱۳۲۲ق) از شاگردان میرزای شیرازی و از مدرسان حوزه سامرا
شیخ محمدحسین زرقانی شیرازی (۱۳۰۰ق) از شاگردان میرزای شیرازی و از عالمان سامرا
میرزا محمد عسکری تهرانی (۱۳۷۱ق) از عالمان و فقیهان شیعه در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری
میرزا محسن زنجانی (۱۳۲۱ق) از شاگردان میرزای شیرازی، سید محمد اصفهانی و محمدتقی شیرازی
میرزا مهدی شیرازی (۱۳۰۸ق) از شاگردان میرزای شیرازی و خواهرزاده محمدتقی شیرازی[۲] [۳]
میرزا محمدحسین شیرازی (۱۳۳۸ق) فرزند میرزا خلیل‌الله شیرازی، از عالمان مهاجر به سامرا و شاگرد میرزای شیرازی
سید حسن کلیددار (۱۳۴۵ق) فرزند سید رضا، از کلیدداران و متولیان حرم عسکریین[۴]
احمدخان دنبلی (درگذشت ۱۲۰۰ق) و فرزندش حسینقلی خان دنبلی از رجال دوره قاجار.[۵]

فهرست مدفونان در حرم کاظمین(ع) مجموعه دفن‌شدگان از عالمان و دولتمردان اسلامی هستند که در حرم امام کاظم(ع) و امام جواد(ع) در شهر کاظمین عراق مدفون‌اند. در کتاب «تاریخ المشهد الکاظمی» نوشته محمدحسن آل ‌یاسین، بیش از سی نفر نام برده شده است که در دوران بنی‌عباس در حرم کاظمین دفن شده‌اند.[۱] فهرست مدفونان در حرم با ذکر سال وفات آنها به این شرح است:

یحیی بن حسین ذوالدمعه بن زین‌العابدین (متوفای ۲۰۷ق)
ابن علقمی (متوفای ۶۵۶ق) سیاستمدار شیعه‌مذهب و آخرین وزیر عباسیان
ابن قولویه قمی (متوفای ۳۶۹ق) از راویان شیعه در قرن چهارم هجری و استاد شیخ مفید
ابن ناقد (متوفای ۶۴۲ق) از دولتمردان و وزیران حکومت عباسی
ابو محمد مهلبی (متوفای ۳۵۲ق) از دانشمندان و شاعران قرن چهارم هجرى
ابو یوسف یعقوب بن ابراهیم قاضی (متوفای ۱۸۲ق) از قاضیان و بنیان‌گذاران فقه حنفی
محمد امین ششمین خلیفه عباسی
حسن بن استاذ هرمز (متوفای ۴۰۱ق) ملقب به عَمیدُ الْجُیوش، از امیران دوره سلطنت صمصام‌الدوله و حاکم عراق
خواجه نصیرالدین طوسی (متوفای ۶۷۱ق) از حکما و متکلمان شیعه در قرن هفتم هجری
سید اسماعیل صدر (متوفای ۱۳۳۸ق) از مراجع تقلید قرن چهاردهم قمری و سرسلسله خاندان صدر
سید حسن صدر (متوفای ۱۳۵۴ق) مشهور به محدث کاظمینی فقیه از مراجع تقلید شیعه
سید حسین حسینی میلانی (متوفای ۱۳۲۹ق) از عالمان شیعه در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری و پدر سید محمدهادی میلانی
سید عبدالله شبر (متوفای ۱۲۴۲ق) از عالمان شیعه در قرن سیزدهم هجری قمری و نویسنده تفسیر شبر
فرهاد میرزا معتمدالدوله (متوفای ۱۳۰۵ق) از دولتمردان عصر قاجار و عموی ناصرالدین شاه و نویسنده کتاب قمقام زخار
محمد بن عمر جعابی معروف به ابن جعابی (متوفای ۳۵۵ق) از محدثان شیعه
ابوالبرکات عمر بن احمد بن محمد بن عمر علوی حسنی (متوفای ۶۱۰هق) از سادات
ابوالحسن علی بن ابی‌بکر محمد بن علی جرجانی تاجر (متوفای ۶۰۴ق)
ابوالحسن علی بن المرتضی بن علی علوی حسنی، معروف به الامیر سید، از فقیهان حنفی و مدرس در جامع السلطان
ابوالحسن علی بن عبدالله بن احمد بن علی بن معمّر حسینی (متوفای ۵۹۵ق) نقیب سادات بغداد
ابوالحسن علی بن عبدالله بن شاذان بُتّی (متوفای ۶۰۷ق)
ابوالحسن علی بن عبدالله وصیف ملقب به ناشی (متوفای ۳۶۵ق) شاعر شیعه
ابوالحسن علی بن مرتضی بن علی علوی اصفهانی بغدادی حنفی (متوفای ۵۸۱ یا ۵۸۸ق)، معروف به ابن‌مرتضی و ملقب به امیر سید، از سادات حسنی
ابوالحسن محمد بن احمد بن داوود (م۳۶۸ق)، معروف به ابن داوود قمی، محدث و فقیه شیعه در قرن چهارم هجری قمری
ابوالحسین عبیدالله بن علی بن ابوالغنائم معمر بن محمدحسینی (متوفای ۵۴۴ق) نقیب سادات در بغداد
ابوالغنائم معمر بن محمد بن معمر بن احمد حسینی (متوفای ۴۹۰ق) نقیب سادات در هند
ابوالفتح حیدره بن ابوالغنائم معمر بن محمدحسینی عبیدلی (متوفای ۵۰۲ق) ملقب به مرتضی، نقیب سادات در بغداد
ابوالفضل علی بن ناصر (متوفای ۵۱۵ق) از نوادگان محمد حنفیه و نقیب آستان کاظمین
ابوالقاسم علی بن اسحاق بن خلف بغدادی معروف به زاهی، شاعر شیعه (متوفای ۳۵۲ یا ۳۶۱ق)
ابوالقاسم علی بن افلح بن محمد عبسی، معروف به ابن‌افلح (متوفای ۵۳۷ق)، شاعر و کاتب دوره عباسی
ابوجعفر یحیی بن ابی‌طالب محمد بن محمد علوی حسنی، معروف به ابن ابی‌زید (متوفای ۶۱۳ق)، نقیب سادات در بصره
ابوسبحه از نوادگان امام کاظم(ع)
ابوطالب علی بن محمد بن محسن بن یحیی بن جعفر (کذاب) بن امام علی هادی (متوفای ۵۰۰ق)، نقیب آستان کاظمین
ابوعبدالله حسین بن احمد معروف به ابن حجاج (متوفای ۳۹۱ق) شاعر شیعه
ابوعبدالله محمد بن ابی‌العز منصور بن جمیل جُبّی کاتب شاعر (متوفای ۶۱۶ق)، معاصر الناصر عباسی
ابوعلی حسن بن محمد واسطی، معروف به ابن‌عبدوس (متوفای ۶۰۱ق)، از شعرا
ابومحمد عبدالله بن هبه الله بن ابوالقاسم بزّاز معروف به ابن‌حلی (متوفای ۶۰۹ق)
ابومنصور محمد بن محمد بن مبارک کرخی (متوفای ۵۹۸ق) از رجال شیعه
ابومنصور محمد بن محمد مبارک کرخی (متوفای ۵۹۸ق)
الملک العزیز فرزند (متوفای ۴۴۱ق) جلال‌الدوله دیلمی
امیر علاءالدین ابوشجاع طبرس بن عبدالله ترکی (متوفای ۶۵۰ق)، از درباریان خلفای عباسی
امیر علاءالدین تَنامِش از امرای دوره ناصر عباسی
امیر یزدن ترکی (متوفای ۵۶۸ق) از امرای شیعه در دوره عباسی
تاج‌الدین ابوسعد حسن بن محمد بغدادی کاتب، معروف به ابن‌حمدون (متوفای ۶۰۸ق) از ادیبان
جعفر بن منصور دوانیقی فرزند دومین خلیفه عباسی
جلال‌الدوله دیلمی (متوفای ۴۳۵ق) از امیران آل‌بویه
حسین‌علی محفوظ (متوفای ۲۰۰۹م) خاورشناس و استاد ادبیات عراق
زبیده همسر هارون عباسی پنجمین خلیفه عباسی (متوفای ۲۱۶ق)
سید حیدر صدر (متوفای ۱۳۵۶ق) فرزند سید اسماعیل و پدر سید محمدباقر صدر
سید مصطفی کاشانی (متوفای ۱۳۳۶ق) عالم شیعه و پدر سید ابوالقاسم کاشانی
سید مهدی حیدری از بزرگ‌خاندان آل حیدری در عراق
سید هبهالدین شهرستانی (متوفای ۱۳۸۶ق) از علمای قرن چهاردم قمری
شریف ابومحمد قریش بن سبیع بن مهنا علوی مدنی (متوفای ۶۲۰ق) از سادات حسینی مدینه منوره
شریف ابومحمدحسن بن علی بن مرتضی بن علی علوی حسینی، معروف به ابن امیر سید (متوفای ۶۳۰ق)
شهاب‌الدین ابوالفوارس سعد بن محمد بن سعد بن صیفی تمیمی، معروف به حیص بیص (متوفای ۵۷۴ق)، شاعر مشهور عرب
محمد خالصی‌زاده (متوفای ۱۳۸۳ق) فرزند شیخ مهدی خالصی، از عالمان مبارز در عراق علیه استعمار انگلیس
ضیاءالدین ابن أثیر (متوفای ۵۵۸ق) ادیب، زبان‌شناس و نویسنده اهل عراق
ضیاءالدین ابوالفتح نصرالله بن ابی‌الکرم محمد بن محمد شیبانی جزری موصلی معروف به ابن‌اثیر (متوفای ۶۳۷ه‍.ق)، از رجال اهل‌سنت و برادر مورخ مشهور عزالدین ابن‌اثیر، صاحب کتاب الکامل فی التاریخ
ظهیرالدین ابوالفتح صدقه بن ابی‌الرضا محمد بن احمد (متوفای ۵۹۷ق)، نائب‌وزیر در دوره ناصر عباسی
عمادالدین ابوطالب علی بن هبه الله بن محمد، معروف به ابن‌بخاری (متوفای ۵۹۳ق)، فقیه و قاضی‌القضات دوره الناصر عباسی
فخرالدین مظفر ابن طراح (متوفای ۶۹۴ق)، از رجال دوره ایلخانی در عراق
قطب‌الدین محمد بن جمال‎الدین قشتمر ناصری بغدادی (متوفای ۶۲۱ق) از امرای دوره عباسی
قوام‌الدین ابوالفوارس نصر بن ناصر مدائنی کاتب (متوفای ۶۰۵ق)
قوام‌الدین ابوالقاسم علی بن صدقه بغدادی (متوفای ۵۵۲ق)، وزیر مقتفی بامرالله عباسی
قوام‌الدین ابوطالب یحیی بن سعید بن هبه الله واسطی بغدادی، معروف به ابن‌زباده (متوفای ۵۹۴ق)، کاتب و شاعر قرن ششم هجری
کافی‌الدین ابوعبدالله حسین بن علی بن نمای حلی (متوفای ۶۱۸ق)، شاعر و ادیب شیعه
مجدالدین ابوطالب عبدالله بن احمد بن علی بن معمّر حسینی بغدادی (متوفای ۵۸۱ق)، نقیب سادات بغداد
مشرف‌الدوله دیلمی از حاکمان آل‌بویه در عراق
معزالدوله دیلمی (متوفای ۳۵۶ق) از حاکمان آل‌بویه
ملا قربانعلی زنجانی (متوفای ۱۳۲۸ق) فقیه شیعه قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری
موسی بن ابراهیم بن موسی بن جعفر(ع)، برادرزاده امام رضا(ع)
مؤیدالدین ابوالحسن محمد بن محمد قمی وزیر (متوفای ۶۴۳ق)
مؤیدالدین ابوالحسن محمد بن محمد مقدادی قمی (متوفای ۶۳۰ق)، وزیر الناصر عباسی
مؤیدالدین ابوطالب محمد بن احمد اسدی بغدادی، معروف به ابن‌علقمی (متوفای ۶۵۶ق)، وزیر شیعه مذهب مستعصم بالله، آخرین خلیفه عباسی
نصیرالدین ابوالحسن ناصر بن مهدی علوکی حسنی مازندرانی، معروف به ابن‌وزیر (متوفای ۶۱۷ق) وزیر الناصر عباسی
یحیی بن محمد نقیب علویین بصره (متوفای ۶۱۳ق)