اربعینی – پایگاه اطلاع رسانی پیاده روی اربعین :  شهروندان عراقی را از نظر مذهبی باید به دو گروه بزرگ اسلامی شیعه و سنی تقسیم کرد که به لحاظ ترکیبی حدود ۶۰ درصد مردم عراق شیعه، ۳۷ درصد سنی و ۳ درصد پیروان سایر ادیان (مسیحیان، یهودیان، آشوریان و…) هستند.

ادیان و مذاهب در کشور عراق

شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل میدهند، بیشتر در مناطق جنوبی و مرکزی عراق سکونت دارند. وجود مقبره امامان شیعی در شهر‌های مقدس عراق همچون کربلا و نجف، و همچنین وجود حوزه علمیه نجف و در نتیجه حضور دایمی علمای شیعی در این شهر‌ها باعث تقویت فرهنگ شیعی شده و این امر شیعیان عراق را از نظر فرهنگی به ایرانیان شیعیمذهب نزدیک کرده است. بعد از سرنگونی حکومت صدام، شیعه قدرت و نفوذ بیشتری پیدا کرده است و میتوانند خیلی آزادانهتر راجع به هویت مذهبی خود صحبت کنند.

در کنار مسلمانان شیعی مذهب، اعراب سنی بخش دیگری از ساختار فرهنگی اجتماعی عراق را تشکیل میدهند که براساس قومیت عربی و مذهب سنی ایجاد شده و به دلیل حاکمیت اقلیت اعراب سنی در طول دهه‌های گذشته در عراق تقویت شده است.

اسلام

اکثر مسلمانان عراق به دو فرقه اصلی یعنی فرقه شیعه دوازده امامی و اهل سنت تقسیم می‌شوند. بر اساس آخرین آمار، مسلمانان شیعه حدودا 64 تا 69 درصد و مسلمانان اهل سنت درحدود 29 تا 34 درصد از جمعیت مسلمان این کشور را تشکیل می‌دهند. البته جمعیتی از فرقه‌های کوچکتر اسلامی نظیر شیعیان چند امامی در بصره و کربلا نیز وجود دارند. درصد جمعیت مسلمانان از زمان جنگ داخلی عراق بین سال‌های 2012 تا 2017 میلادی به دلیل مهاجرت آوارگان مسیحی و ایزیدی به کشورهای همسایه افزایش یافته‌است.

اکثریت جمعیت کرد در عراق دارای مذهب سنی هستند. تقریبا تمام سنی‌های کرد در مناطق شمالی این کشور زندگی می‌کنند که بیشتر آنها، شافعی (شافعی نام یکی از مذاهب چهارگانه اهل سنت است) و باقی این جمعیت نیز پیرو گروه‌های صوفی هستند. از اواخر قرن 18 میلادی جمعیت زیادی از سنی‌های عراق، به تشیع روی آوردند. این تغییر مذهب در مقیاس قابل توجهی تا قرن بیستم نیز ادامه داشت.
کشور عراق دربردارنده اماکن مذهبی مهم برای مسلمانان شیعه و سنی است. از جمله مساجد و زیارتگاه‌های مذهبی در عراق عبارتند از:
• حرم امام علی(ع) (نجف)

• حرم امام حسین(ع) (کربلا)
• حرم حضرت ابوالفضل العباس(ع) (کربلا)
• حرم عسکریین (آرامگاه امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) ) (سامرا)
• آرامگاه نرجس خاتون (سامرا)
• حرم کاظمین (آرامگاه امام موسی کاظم(ع) و امام جواد(ع) ) (بغداد)
• مسجد بُراثا (بغداد)
• مسجد ام الطبول (بغداد)
• مسجد یونس نبی (موصل)
• مسجد کوفه (یکی از مساجد چهارگانه بزرگ جهان اسلام است)
• مسجد ابوحنیفه (از مساجد مهم مسلمانان اهل سنت که مکتب فکری وی توسط شمار قابل توجهی از اهل سنت در سراسر جهان دنبال می‌شود. وی فقیه و متکلم نامدار کوفه و پایه‌گذار مذهب حنفی از مذاهب چهارگانه‌ی اهل سنت است)
• مسجد الحاج بنیه (بغداد)
• مسجد الخلانی (بغداد)
• مسجد ام‌القری (مسجدی بزرگ در بغداد و از نیایشگاه‌های اهل سنت) (بغداد)
• مسجد جلیل خیاط (از مساجد اهل سنت) (اربیل)
• مسجد سهله (کوفه)

مسیحیت

تاریخ مسیحیت در عراق به دهه 40 میلادی بازمی‌گردد. در آن سال‌ها مسیحیت توسط توماس رسول، تادئوس اودسا و شاگردانش آگاگی و ماری به این کشور آورده شد. بیشتر مسیحیان در استان‌های شمالی عراق، به ویژه استان‌های نینوا و دهوک زندگی می‌کنند. با این حال هیچ آمار رسمی از تعداد مسیحیان از زمان جنگ عراق در سال 2003 وجود ندارد. اما شواهد نشان می‌دهد که آنها حدود 2 درصد از جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند. یکی از دلایل مشخص مهاجرت اقوامی همچون مسیحیان عراق به کشورهای دیگر در زمان جنگ‌های داخلی عراق، خشونت‌های فراوان گروه داعش علیه آنها بود، مانند حمله داعش در سال 2010 به کلیسایی در بغداد که در نتیجه آن 58 مسیحی کشته شدند.

مسیحیان عراقی به چندین فرقه و گروه بر اساس کلیسای مربوط به خود تقسیم می‌شوند:
• کلیسای کلدان کاتولیک (بغداد)
• کلیسای شرق آشوری
• کلیسای سریان ارتودوکس
• کلیسای سریان کاتولیک
• کلیسای شرق قدیم

مسیحیت در عراق بر خلاف سایر کشورهای عربی، شخصیت اصلی خود را حفظ کرده است و اکثر پیروان این کلیساها در حال حاضر به زبان عربی مسلط هستند. اقلیت‌های دیگر نیز متعلق به فرقه‌های ارمنی و پروتستان در عراق هستند. تاریخ حضور ارامنه در عراق از اواخر دوران بابِل ثبت شده است. امروز تخمین زده می‌شود که حدود 10هزار تا 20هزار ارامنه ساکن در عراق وجود دارد. همچنین در رابطه با وضعیت اجتماعی و سیاسی مسیحیان عراقی می‌توان به این مهم اشاره کرد که آنها از حقوق شهروندی بهره‌مند هستند.

یهودیت

یهودیت یکی از اولین مذاهبی است که در گذشته به عراق وارد شده است و برای اولین بار در دوران حاکمیت پادشاه بابِل، «نبوکدنصر» ظاهر شد. دین یهود در عراق از جمعیت کمی برخوردار است و جامعه یهودیان عراق به غیر از اقلیم کردستان در نقاط دیگر حضور ندارند. با تأسیس رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی عراق، مهاجرت یهودی‌ها به این سرزمین آغاز شد. روند مهاجرت آنان تا زمان جنگ 6 روزه اعراب با اسرائیل در سال 1967 ادامه داشت، اما پس از بروز این جنگ، محدودیت‌های فراوانی از جمله محدودیت سفر برای یهودیان وضع شد. با این وجود، تعداد زیادی از آنها توانستند عراق را ترک کنند و به دیگر کشورها مهاجرت کنند.

زرتشت

آیین زرتشت در شمال عراق و خصوصاً در منطقه کردستان به سرعت در حال رشد است. به دلیل پیوندهای شدید این آیین با فرهنگ کردی، در سال‌های اخیر برای دین زرتشتی در منطقه کردنشین، تولد دوباره‌ای رخ داده است. از اوت 2015 ،دولت اقلیم کردستان آیین زرتشتی را به عنوان یک دین در این منطقه به رسمیت شناخته است. تخمین زده می‌شود که از سال 2015 تاکنون چیزی در حدود 100 تا 200هزار نفر به دین زرتشتی گرویده‌اند. اولین معابد زرتشتی جدید در عراق در سال 2016 بنا شده‌اند.

زرتشتیان عراق

آیین زرتشتی یکی از ادیان غالب در کردستان قبل از دوره اسلامی نیز بوده است. بسیاری از کردها به ویژه پس از حمله داعش به کردستان عراق، از اسلام به زرتشتی گرویده‌اند. در 21 سپتامبر 2016، اولین آتشکده زرتشتی کردستان عراق در سلیمانیه ساخته شد و پیروان این آئین با روشن کردن آتش، این مناسبت را جشن گرفتند. آمار دقیقی از نظر جمعیت زرتشتیان در عراق وجود ندارد زیرا بسیاری از این افراد در اسناد صادر شده توسط دولت به عنوان “مسلمان” ذکر شده‌اند.

مندایی
«مندایی» یکی از ادیان قدیمی در عراق محسوب می‌شود که ظهور آن در این کشور به 1800 سال پیش باز می‌گردد. این دین پس از مسیحیت و زرتشتی در دسته ادیان دارای قدمت در عراق قرار دارد. مندایی، دینی شدیداً دوگانه‌گراست که پیروان آن را «منداییان» خطاب می‌کنند. این آیین، حضرت آدم، هابیل، شیث، انوش، نوح، سام پسر نوح و مخصوصاً یحیی را مقدس می‌دانند و برخی از پیروان آن هنوز در عراق وجود دارند.

ایزدی (یزیدیان)

ایزدیان (ایزدی‌ها) بر این باورند که تنها یک خدای نیک وجود دارد و شر از فکر انسان‌ها به وجود می‌آید. ایزدی‌ها خدای یگانه و تنها را پرستش می‌کنند. بیشتر آنها در شمال عراق در نزدیکی شهر موصل و منطقه کوهستان «سنجار» زندگی می‌کنند. تعداد ایزدی‌ها در عراق حدود 650 هزار نفر است. تاریخ ظهور یزیدیسم مربوط به دوران قبل از اسلام است. موصل، مکان مقدس اصلی دین ایزدی است. مقدس‌ترین حرم ایزیدیان، آرامگاه «شیخ عَدی» است. آرامگاه وی در روستای «لالش» واقع شده است که قبله‌گاه ایزدی‌ها است و بر طبق اعتقاد آنان هر ایزدی در صورت توان باید در طول عمر خود حداقل یک‌بار به زیارت این آرامگاه برود.
پس از آغاز اشغال عراق در سال 2003، وضعیت این گروه دچار تغییرات فراوانی شد. اکثریت این جمعیت به زبان کردی و عده اندکی به زبان عربی صحبت می‌کنند.

بهائیت

بهائیان یکی از کوچکترین اقلیت‌های مذهبی در عراق هستند که از مذاهب و نژادهای مختلف سرچشمه گرفته‌اند و از شمال تا جنوب در شهرهای مختلف و روستاهای عراق پراکنده شده‌اند. به دلیل عدم به رسمیت شناختن آنها در عراق، آمار دقیقی از تعداد بهائیان در مناطق مختلف این کشور در دست نیست، اما تعداد آنها در حدود چندین هزار نفر تخمین زده می‌شود که در مناطق مختلف کشور پراکنده اند. مطابق آیین بهائی، عراق مکانی است که از حرمت والایی برخوردار است.