اربعینی – پایگاه اطلاع رسانی پیاده روی اربعین : مرقد حضرت ابوالفضل (ع) در شهر کربلا، عراق واقع شده است. این مرقد در فاصله کمی از حرم امام حسین (ع) قرار دارد و به راحتی پیاده‌روی از حرم امام حسین (ع) به آن دسترسی دارید.

ضریح حضرت ابوالفضل العباس (ع) :

ضریح حضرت ابوالفضل العباس (ع) در حرم او واقع شده است و مکانی است که زائران برای ادا کردن زیارت و دعا به آنجا می‌آیند. این ساختمان معمولاً از موادی مانند مرمر، سنگ و آجر ساخته شده و با نقوش و زیورآلات زینت‌بخشی شده است.

گنبد حرم ابوالفضل عباس

گنبد حرم ابوالفضل العباس (ع) نماد قدرت و شکوه است و از دور قابل رویت است. این گنبد معمولاً با طرح‌ها و نقوش هنری زینت‌بخشی شده است و به عنوان نشانه افتخار و احترام به حضرت ابوالفضل (ع) برجسته است.

شکل گنبد حرم حضرت عباس (ع) نیمه کروی و نوک تیز است. قطر آن ۱۲ متر و ارتفاعی که از زمین دارد ۳۹ متر است. نمای داخلی گنبد به آیاتی از قرآن کریم مزین شده و پنجره هایی درون آن وجود دارد. تاریخی که روی گنبد نوشته شده، ۱۳۰۵ هجری قمری است. اما در سال ۱۳۷۵ هجری قمری علامه شیخ محمد خطیب از نخست وزیر عراق درخواست کرد تا گنبد حرم را طلا کاری کنند. بنابراین حدود ۶۴۱۸ آجر طلا برای گنبد استفاده شده است.

گنبدی نیم کروی با نوک تیز و ساقه‌ای نسبتا بلند است و از آن، پنجره‌هایی با قوس‌های کمان ابرویی و نوک تیز به بیرون گشوده می‌شود. نمای داخل گنبد در قسمت ساقه کمربندی با زمینه بنفشه تیره است که آیاتی از قرآن کریم به رنگ سفید برآن نقش بسته است.

مناره‌ها حضرت ابوالفضل العباس (ع) :

• در گوشه ایوان طلا و در مجاورت دیوار حرم، دو گلدسته وجود دارد؛
• نیمه بالای هر یک از این گلدسته‌ها به طلای خالص و به تعداد ۲۰۱۶ عدد خشت روکش شده است، تا قبل از سال ۱۳۸۸ش نیمه پایین گلدسته‌ها ترکیب آجر و صفحه‌های کاشی داشت و از خشت‌های کاشی که به صورت حصیر بافی در کنار هم چیده شده‌ بودند
• کلمه‌های (الله)، (محمد)، (رسول) و (عباس) به خط کوفی پدید آمده بود. اما در سال ۱۳۸۸ش تولیت حرم دست به باسازی مجدد گلدسته‌های حرم زد که این کار پس از یک سال و در سال ۱۳۸۹ش، همزمان با روز ولادت حضرت عباس(ع) رونمایی شد.
• در این بازسازی و در ساخت نمای طلای گلدسته‌ها از ۱۰۸ کیلو طلا استفاده شده. همچنین طراحی ساخت و اجرای روکش طلای این گلدسته‌ها ۴ میلیارد دینار عراقی (حدود ۴ میلیون دلار) هزینه در برداشته است. در بازسازی این گلدسته‌ها نمای قدیمی آنها حفظ و از همان نقوش و شکل هندسی قبلی استفاده شده. برای ساخت روکش طلای گلدسته های حرم حضرت ابوالفضل از ۵ هزار آجر (خشت) با روکش طلا به ابعاد ۱۸ در ۱۸ سانتی متر و ۴۰۰ آجر با روکش طلا و مزین به طرح‌های میناکاری آبی رنگ استفاده شده است.
• همچنین در قسمت بالایی هر یک از گلدسته‌ها اتاقکی مسقف است که بر لبه‌هایی بنا شده و در زیر سقف نیز مقرنس‌کاری است. سر گلدسته‌ها نیز نیم کره نوک‌تیز و دارای شیارهای عمودی نصف النهار مانندی است. گلدسته‌ها بلند هستند و ارتفاع آنها به ۴۴ متر می‌رسد.

• معماری و زینت‌بخشی: ساختمان‌های حرم ابوالفضل العباس (ع) با زیبایی‌های معماری و زینت‌بخشی شده‌اند که نشان از هنر و صنعت دست انسان در عرصه معنویت و عبادت دارند.
• این مکان به عنوان یک نماد ایمان و تعبد به خداوند و اهل‌بیت (ع) برای جامعه شیعه به اهمیت بالایی دارد و در ماه‌های مختلف سال به ویژه در ایام مذهبی و عزاداری مردمی، زیارت‌گران را به خود جذب می‌کند.

ضریح حضرت ابوالفضل (ع)

ضریح حرم از دوره صفویه نصب شده بود و در دوره های بعدی بازسازی یا تعویض شده است. در سال ۱۲۳۶ ضریحی نقره ای به دستور محمد شاه قاجار ساخته و روی صندوق خاتم نصب شد. آخرین ضریح حرم حضرت عباس (ع)، در سال ۱۳۹۵ در حرم و روی صندوق قرار گرفت. این ضریح از طلا و نقره می باشد و ساخت آن در ایران حدود پنج سال طول کشید.

ایوان طلا  حضرت ابوالفضل (ع)

ایوان طلا حرم حضرت عباس (ع) که به صحن اصلی متصل است حدود ۳۲۰ متر مساحت دارد و در نمای آن از آجرهای مسی رنگ و طلاکاری شده، استفاده کرده اند. در بالای ایوان اشعاری به زبان ترکی وجود دارد که نام عبدالحمید عثمانی نیز در آن آورده شده است. طلاکاری این ایوان به ارتفاع ۲ متر در زمان سلطان عبدالحمید عثمانی انجام شد. سپس به دستور همسر ناصرالدین شاه دو طرف درب ایوان طلا و به دستور یکی از پادشاهان هندی نیز مابقی بنا طلاکاری شد. در ضلع شمالی ایوان دری نقره ای به عرض ۲ متر و طول ۳ متر قرار دارد و روی آن اشعاری به زبان عربی حک شده است. این در توسط رجبعلی طلافروش فرزند فتح الله شوشترى ساخته شده است.

رواق ها حضرت ابوالفضل (ع)

در حرم حضرت ابوالفضل (ع) ۴ رواق آینه کاری و کاشی کاری شده وجود دارد. این رواق ها در چهار طرف ضریح قرار گرفته اند.

رواق شمالی حضرت ابوالفضل (ع)

در این رواق قبر بسیاری از عالمان و بزرگان من جمله مقبره سید کاظم بهبهانی وجود دارد. در بخشی از این رواق اتاقی قرار گرفته که به راهروی زیرزمین و قبر مطهر راه پیدا می کند. بر اساس شواهد این رواق بر نهر علقمه مشرف بوده است. کتابخانه حرم مطهر نیز در این رواق قرار دارد.

رواق جنوبی حضرت ابوالفضل (ع)

این رواق به وسیله سه درب به ایوان طلا متصل می شود.

رواق غربی حضرت ابوالفضل (ع)

دارای دو درب ورودی به نام های باب الرواق و باب المراد است. باب الرواق به صحن اصلی راه دارد.

رواق شرقی

در این رواق، قبر تعدادی از متولیان حرم و افرادی از خاندان آل طعمه و آل ضیاءالدین قرار دارد.

رواق مرقد حضرت ابوالفضل (ع)

صحن ها

صحن حرم دارای ۴ ایوان بزرگ است که در اطراف آن قرار گرفته اند. مساحت صحن مطهر حدود ۹۳۰۰ متر مربع بوده و دور تا دور آن حجره هایی وجود دارد که در گذشته برای تدریس از آن ها استفاده می شده است. سقف ایوان ها دارای مقرنس کاری و تزئینات زیبایی است. ایوان های صحن عبارتند از:

ایوان بالاسر

در ضلع غربی صحن واقع شده و کتیبه ای مزین به آیات سوره نصر و یک کتیبه دیگر با متن فارسی در آن وجود دارد.

ایوان شمالی

در این ایوان کتیبه ای به چشم می خورد که تاریخ ۱۳۰۴ هجری قمری روی آن حک شده است.

ایوان شرقی

این ایوان در ضلع شرقی صحن واقع شده و دارای کتیبه هایی مزین به سوره حمد و سوره قدر است. کاشی کاری های این ایوان به وسیله حاج محمد جعفر نادر توکلى بازسازی شده اند.

ایوان قبله

کنار باب القبله قرار دارد و در بالای آن ساعت بزرگی قرار گرفته است. روی کتیبه ای که در ایوان قبله وجود دارد، تاریخ ۱۳۰۴ هجری قمری ثبت شده است.

گلدسته های حرم حضرت عباس

در دو طرف ایوان طلا، دو گلدسته به ارتفاع ۴۴ متر وجود دارد. بالای گلدسته ها به وسیله ۲۰۱۶ آجر، طلاکاری شده است و باقی قسمت گلدسته های بارگاه حضرت ابوالفضل (ع)، کاشی کاری می باشد. این گلدسته ها به وسیله محمد حسین صدر اعظم ایرانی در سال ۱۲۲۱ ساخته و کاشی کاری شد.

درب های حرم حضرت عباس (ع)

درب های حرم حضرت عباس (ع) نیز شامل چندین درب مختلف می شوند که هر کدام از آن ها به یک ایوان و رواق باز می شود. کاشی کاری های درب های ورودی حرم به نقش های اسلامی مزین شده اند که نشان از قدمت هنر اسلامی دارد. در ادامه به این درب ها اشاره می کنیم.

ورودی‌های جدید که به سال ۱۳۹۴ هجری قمری (۱۹۷۴ م) سامان یافته،‌ عبارتند از:

باب القبله؛ در جنوب صحن واقع شده است.
باب الامام الحسن(ع): در غرب صحن و بر گذار زائران به سمت صحن امام حسین(ع) واقع بود. طول آن ۴ و عرض آن ۳ متر است.
باب الامام الحسین(ع)؛ در کنار باب الامام الحسن قرار گرفته، طول آن ۴ و عرض آن ۳ متر است.
باب صاحب الزمان(ع): در کنار باب الام الحسین(ع) واقع است و ارتفاع آن به ۴ متر و عرض آن نیز به ۳/۵ متر میرسد.
باب الامام موسی بن جعفر(ع)؛ در زاویه غربی صحن قرار گرفته، طول آن ۴ و عرض آن آن ۳/۵ متر است.
باب الامام محمد الجواد(ع)؛ در شمال صحن قرار گرفته،‌ طول آن ۴ و عرضش ۳ متر است.
باب الامام علی الهادی(ع)؛ این درگاه در زاویه شمال شرق صحن واقع است، طول آن به ۴ وعرضش به ۳/۵ متر می‌رسد.
باب الفرات؛ در شرق صحن واقع است، طول آن به ۴ و عرض آن به ۳/۵ متر می‌رسد.
باب الأمیر علیه‌السلام؛ در شرق صحن قرار گرفته است و طول آن به ۴ و عرض آن نیز به ۳/۵ متر می‌رسد.

تولیت حرم حضرت عباس (ع)

بر اساس منابع موجود به نظر می آید از قرن چهارم قمری، تولیت (مدیریت) حرمین از سوی حاکمان به یک عالم معتبر یا بزرگ قبیله سپرده میشد و اداره حرم حضرت عباس (ع) نیز جزئی از وظایف متولی حرم امام حسین (ع) بوده است. گویی بعضی از خاندان های کربلا نوشته و فرمان هایی از پادشاهان صفوی دارند که تولیت حرمین به آنها واگذار شده است. نام برخی از متولیان در کتاب تاریخ مرقد الحسین و العباس ذکر شده است و این متولیان از خاندان های آل ضیاء الدین، آل وهاب، آل ثابت و آل طعمه بوده اند.

اشیای نفیس مرقد حضرت ابوالفضل (ع)

در حال حاضر گنجینه حرم در مقبره آل خیرالدین در صحن قرار دارد. در این گنجینه آثار گرانبهای زیادی نگهداری می شود. از جمله این آثار می توان به فرشی با نخ های طلا، لوسترها و شمشیرهای منبت کاری و طلاکاری شده، ساعت های دیواری طلاکاری شده، ساعت های دیواری که با چوب آبنوس ساخته شده و نقاشی از امام حسین (ع) اشاره کرد.

علاوه بر این اشیا نفیس، یک کتابخانه در حرم وجود دارد که در آن بیش از ۱۰۹ قرآن خطی گرانبها نگهداری می شود. یکی از قرآن ها نوشته و منسوب به امام علی (ع) است.

موزه حرم حضرت عباس (ع)

یکی از موزه‌های مهم و برجسته در کشور عراق، موزه‌ای است که در حرم مطهر حضرت عباس (ع) قرار دارد. در این موزه اشیاء نفیسی نگهداری می‌شود که شامل شمشیر، زره و سپر است.
نسخه‌های خطی نادر و نفیس، در و پنجره‌های فولادی ضریح قدیمی، سکه‌های نقره و طلا، خنجرهای جنگی، قفل‌های تاریخی، ظروف نقره، تفنگ‌های باروتی، شمشیر و شمعدان و فرش‌های دستباف نفیس از جمله اشیای مهم این موزه هستند.

مدفونان حرم حضرت عباس (ع)

فهرست مدفونان در حرم حضرت عباس(ع) نام افرادی است که در حرم حضرت عباس(ع) در کربلا دفن شده‌اند. عالمان شیعه، افراد خاندان‌های مشهور کربلا، متولیان و کلیدداران حرم حضرت عباس(ع) از چهره‌هایی هستند که در این مکان به‌خاک سپرده شدند.نام دفن‌شدگان در حرم در برخی منابع آمده، اما به شخصیت و تاریخ وفات آنان اشاره نشده است. نام این افراد و مقبره خاندانی به‌ترتیب حروف الفبا به این شرح است:

حسین حلاوی
سید جواد آل طعمه
سید عباس آل طعمه
سید علی قطب
سید کاظم بهبهانی از شاگردان سید هاشم قزوینی
سید محسن سید محمدعلی آل طعمه
سید محمد بن محسن زنجانی (متوفای سال ۱۳۵۵ق)
سید محمد نقاش
سید مرتضی وهاب
سید حسن بهبهانی
سیدعلی تنکابنی
شیخ علی بن زین العابدین پارچینی یزدی (متوفای سال ۱۳۳۳ق) صاحب کتاب الزام الناصب
شیخ فلیح حسون رحیم جشعمی خطاط و شاعر عراقی
شیخ کاظم الهر
شیخ محسن ابوالحلب (متوفای ۱۳۶۹ق) از خطبای کربلا
شیخ محمدعلی محمود کشوان
شیخ ملاعلی یزدی مشهور به سیبویه
شیخ میرزا واعظ
عبدالجواد کلیدار فرزند سید جواد آل طعمه
علامه سید عبدالله کشمیری
علامه شیخ علی‌اکبر یزدی بفروئی از شاگردان علامه اردکانی
محمدحسین قزوینی
محمدرشید جلبی صافی
مقبره آل تاجر
مقبره آل تطوه
مقبره آل خیاط
مقبره آل خیرالدین
مقبره آل سیبویه
مقبره آل ضیاءالدین
مقبره آل طویل
مقبره آل عواد
مقبره آل عوج
مقبره آل لطیف
مقبره آل ماجد
مقبره آل مامیشه
مقبره آل معالی
مقبره آل نصرالله
ملا عباس اخفش برادر شیخ ملا علی یزدی.[
محمدحسین قزوینی
علامه سید عبدالله کشمیری
سید علی قطب
حسین حلاوی
سید محمد نقاش
سید مرتضی وهاب
سید حسن بهبهانی
سیدعلی تنکابنی
عبدالجواد کلیددار فرزند سید جواد آل طعمه
شیخ ملا علی یزدی مشهور به سیبویه
شیخ میرزا واعظ
مقبره آل ضیاءالدین
مقبره آل تاجر
ملا عباس اخفش برادر شیخ ملا علی یزدی
شیخ محسن ابوالحلب (متوفای ۱۳۶۹ق) از خطبای کربلا
علی بن زین العابدین پارچینی یزدی (درگذشته ۱۳۳۳ق). او عالمی شیعی و نویسنده کتاب الزام الناصب درباره امام زمان(عج) است.
محمد رشید جلبی صافی
سید کاظم بهبهانی
حسین حلاوی
سید محسن سید محمدعلی آل طعمه
عبدالجواد کلیدار
سید محمد بن محسن زنجانی (متوفی سال ۱۳۵۵ق)
شیخ علی‌اکبر یزدی بفروئی از شاگردان علامه اردکانی
سید عبدالله کشمیری
شیخ ملاعلی یزدی مشهور به سیبویه
شیخ کاظم الهر.