اربعینی – پایگاه اطلاع رسانی پیاده روی اربعین :
فهرست مقاله در راهنمای اربعین : [پنهان کردن]
- 1 درباره جغرافیای عراق
- 2 موقعیت جغرافیایی عراق
- 3 دسترسی عراق به دریا
- 4 اهمیت موقعیت جغرافیایی عراق
- 5 مساحت عراق:
- 6 همسایگان عراق: مرزها، گذرگاهها و روابط
- 7 زمینشناسی عراق:
- 8 توپوگرافی عراق:
- 9 اقلیم عراق
- 10 آب و هوای عراق
- 11 ارتفاع عراق از سطح دریا
- 12 منابع طبیعی عراق
- 13 دریاچه های معروف عراق
- 14 گیاهان و جانوران عراق
- 15 رشته کوه ها و کوه های معروف عراق:
- 16 تاریخ جغرافیای عراق
- 17 میانرودان عراق
درباره جغرافیای عراق
- عراق در خاورمیانه واقع شده و با سوریه، ترکیه، ایران، اردن، کویت و عربستان سعودی همسایه است. این کشور به لحاظ جغرافیایی متنوع است و شامل کوههای مرتفع در شمال، دشتهای آبرفتی حاصلخیز بینالنهرین در مرکز و جنوب، و بیابانهای خشک در غرب و جنوب غربی میشود.
- دو رودخانه حیاتی دجله و فرات که از ترکیه سرچشمه میگیرند، از این سرزمین عبور میکنند و نقش مهمی در کشاورزی، سکونتگاهها و تاریخ عراق ایفا میکنند. با این حال، کمبود آب و مدیریت ناکارآمد منابع آبی، چالشهای بزرگی برای این کشور به شمار میروند.
- عراق دارای ذخایر قابل توجهی از نفت و گاز طبیعی است، اما این منابع نیز به طور مساوی توزیع نشدهاند و تنشها و درگیریهایی را به وجود آوردهاند.
- در مجموع، جغرافیای عراق پیچیده و متنوع است و نقشی اساسی در تاریخ، فرهنگ و اقتصاد این کشور ایفا میکند. با این حال، چالشهای مرتبط با منابع آب و توزیع ناهموار منابع طبیعی، ثبات و توسعه بلندمدت این کشور را تهدید میکند.
موقعیت جغرافیایی عراق
- موقعیت: عراق در غرب قاره آسیا واقع شده است و مرزهای آن به شمال با ترکیه، به شمال شرق با ایران، به شرق با خلیج فارس و کویت، به جنوب شرق با عربستان سعودی، و به غرب با سوریه و اردن مرز دارد.
- موقعیت جغرافیایی عراق به عنوان یک کشور در غرب قاره آسیا دارای ویژگیها و اهمیتهای خاصی است. در ادامه به صورت جامع و کامل، اطلاعاتی درباره موقعیت جغرافیایی عراق را ارائه میدهم:
- پایتخت: پایتخت عراق، شهر بغداد، واقع در مرکز کشور و بر روی ساحل رودخانه دجله قرار دارد که از نظر جغرافیایی استراتژیک بسیار مهم است.
- رودخانهها: دو رودخانه اصلی عراق شامل دجله و فرات هستند که از شمال به جنوب عراق جریان دارند. این رودخانهها اهمیت بسیاری در اقتصاد و زندگی اجتماعی مردم عراق دارند و منابع اصلی آبی کشور را فراهم میکنند.
- دسترسی به دریا: عراق از طریق خلیج فارس به دریاهای عالمی دسترسی دارد که این ویژگی مهمی برای تجارت و اقتصاد کشور میباشد.
- منابع طبیعی: عراق دارای منابع طبیعی متنوعی است شامل نفت، گاز طبیعی، سنگهای زغال سنگ، آهن، مس و منابع آبی که نقش بسیار مهمی در اقتصاد و توسعه این کشور دارند.
دسترسی عراق به دریا
- عراق به طور مستقیم به هیچ دریایی دسترسی ندارد. این کشور در میان خشکی محصور شده است و با چندین کشور همسایه مرز دارد.
- با این حال، عراق از طریق دو رودخانه حیاتی دجله و فرات که به اروندرود میریزند، به خلیج فارس متصل میشود. اروندرود که مرز بین ایران و عراق را تشکیل میدهد، تنها نقطه دسترسی آبی عراق به آبهای آزاد است
اهمیت موقعیت جغرافیایی عراق
تجاری و اقتصادی: موقعیت جغرافیایی عراق به عنوان یک صلحآمیز کشور در منطقه، اهمیت زیادی برای تجارت و ترانزیت بین المللی دارد. خاورمیانه به عنوان مرکزی از نظر توسعه اقتصادی در مرز بین اروپا و آسیا تلقی میشود.
استراتژیک: موقعیت جغرافیایی عراق از نظر استراتژیک بسیار مهم است، زیرا این کشور در منطقه دارای تأثیر بزرگی در امور سیاسی و اقتصادی است و نقش مهمی در پایداری منطقه ایفا میکند.
منابع طبیعی: وجود منابع طبیعی ارزشمند مانند نفت و گاز در عراق، این کشور را به یک بازار و مرکز تجاری مهم برای بسیاری از کشورهای جهان تبدیل کرده است.
با توجه به این اطلاعات، میتوان فهمید که موقعیت جغرافیایی عراق به عنوان یک کشور در قلب خاورمیانه و با دسترسی به منابع طبیعی ارزشمند، اهمیت بسیاری برای منطقه و جهان دارد.
مساحت عراق:
مساحت عراق 438,317 کیلومتر مربع (169,252 مایل مربع) است. که او را چهاردهمین کشور بزرگ جهان بر پایه مساحت میسازد. این کشور در رده 58مین کشور جهان از نظر وسعت قرار دارد.
برای درک بهتر این وسعت، میتوان آن را با مساحت برخی از کشورهای دیگر مقایسه کرد:
ایران: 1,648,195 کیلومتر مربع (636,758 مایل مربع) – حدود 4 برابر عراق
ترکیه: 783,562 کیلومتر مربع (302,535 مایل مربع) – حدود 1.8 برابر عراق
مصر: 1,001,450 کیلومتر مربع (386,603 مایل مربع) – حدود 2.3 برابر عراق
عربستان سعودی: 2,149,690 کیلومتر مربع (830,000 مایل مربع) – حدود 4.9 برابر عراق
لازم به ذکر است که بخش قابل توجهی از مساحت عراق (حدود 23%) را بیابانهای خشک و کمجمعیت تشکیل میدهند.
توزیع جمعیت:
با وجود وسعت قابل توجه، جمعیت عراق (حدود 40 میلیون نفر) عمدتاً در مناطق دشت بین النهرین و در امتداد رودخانههای دجله و فرات متمرکز شده است. این مناطق حاصلخیز، شرایط مناسبتری برای کشاورزی و سکونت انسانها را فراهم میکنند.
همسایگان عراق: مرزها، گذرگاهها و روابط
عراق کشوری واقع در غرب آسیا است که به سهمیه غربی خاورمیانه تعلق دارد و از شمال با ترکیه، از شمال شرق با ایران، از شرق با کشورهای ایران و کویت، از جنوب شرقی با کویت، از جنوب با عربستان سعودی، و از غرب با اردن و سوریه هم مرز دارد. منطقه جغرافیایی عراق شامل مناطق کویری، دشتها، و کوهستانهایی نظیر کوههای زاگروس و کوههای همراه با مراتع دامپروری است.
عراق با شش کشور همسایه است که هر کدام روابط، تاریخ و ویژگیهای خاص خود را دارند.
مرز ایران – عراق
موقعیت مرز: در شرق عراق قرار دارد.
مساحت مرز: حدود 1500 کیلومتر
نام شهرهای مرزی:
ایران: مهران، قصرشیرین، خسروی، باشماق، پرویزخان
عراق: زرباطیه، حاج عمران، قصرشیرین، خانقین، مهران
نام پایانههای مرزی:
ایران: مهران، پرویزخان، قصرشیرین، باشماق
عراق: زرباطیه، حاج عمران، قصرشیرین، خانقین
مسافت مرز مشترک: 1500 کیلومتر
اطلاعات تکمیلی:
طولانیترین مرز مشترک عراق را دارد.
روابط دو کشور پیچیده و تاریخی است و شامل همکاریهای اقتصادی و همچنین تنشهای سیاسی میشود.
مبادلات تجاری قابل توجهی بین دو کشور وجود دارد.
زائران ایرانی برای زیارت عتبات عالیات از مرزهای زمینی و هوایی عراق عبور میکنند.
مرز ترکیه – عراق
موقعیت مرز: در شمال عراق قرار دارد.
مساحت مرز: حدود 360 کیلومتر
نام شهرهای مرزی:
ترکیه: سیرت، ابراهیم خلیل، زاخو
عراق: زاخو، سنجار، قلعه دوبز
نام پایانههای مرزی:
ترکیه: حبور، گولمرک
عراق: ابراهیم خلیل، زاخو
مسافت مرز مشترک: 360 کیلومتر
اطلاعات تکمیلی:
روابط دو کشور عمدتاً بر مبنای تجارت و همکاریهای اقتصادی است.
ترکیه سرمایهگذاریهای قابل توجهی در بخشهای مختلف اقتصاد عراق انجام داده است.
تنشهایی در مورد حضور نظامی ترکیه در شمال عراق وجود دارد.
مرز عراق – سوریه:
موقعیت مرز: در شمال غربی عراق قرار دارد.
مساحت مرز: حدود 379 کیلومتر
نام شهرهای مرزی: سوریه: یعقوبیه، البوکمال، ربیعه عراق: ربیعه، القائم، سنجار
نام پایانههای مرزی:
سوریه: البوکمال، ربیعه
عراق: ربیعه، القائم
مسافت مرز مشترک: 379 کیلومتر
اطلاعات تکمیلی:
روابط دو کشور به دلیل جنگ داخلی سوریه و درگیریهای منطقهای پیچیده است.
گذرگاههای مرزی بین دو کشور به دلیل مسائل امنیتی به طور مکرر بسته و باز میشود.
قاچاق کالا و افراد در امتداد این مرز چالشبرانگیز است.
مرز اردن – عراق
موقعیت مرز: در غرب عراق قرار دارد.
مساحت مرز: حدود 181 کیلومتر
نام شهرهای مرزی:
اردن: تربیل، الرویشد، الکرامه
عراق: رطبه، الولید، القائم
نام پایانههای مرزی: اردن: تربیل، الرویشد، عراق: رطبه، الولید
مسافت مرز مشترک: 181 کیلومتر
اطلاعات تکمیلی:
روابط دو کشور عمدتاً دوستانه و مبتنی بر همکاریهای اقتصادی و امنیتی است.
اردن از ثبات و امنیت عراق حمایت میکند.
مبادلات تجاری بین دو کشور در حال افزایش است.
مرز عراق – کویت:
موقعیت مرز: در جنوب شرقی عراق قرار دارد.
مساحت مرز: حدود 240 کیلومتر
نام شهرهای مرزی: کویت: صفوان، العبدلی، الرؤیه عراق: Safwan, Um Qasr, Al Zubair
مسافت مرز مشترک: 240 کیلومتر
اطلاعات تکمیلی:
روابط دو کشور پس از جنگ خلیج فارس در سال 1991 بهبود یافته و شامل همکاریهای اقتصادی و امنیتی است.
کویت کمکهای مالی قابل توجهی به عراق برای بازسازی پس از جنگ ارائه کرده است.
مرز عراق و عربستان سعودی:
موقعیت مرز: در جنوب عراق قرار دارد.
مساحت مرز: حدود 814 کیلومتر
نام شهرهای مرزی:
عربستان سعودی: عرعر، حفر الباطن، خفجی
عراق: Safwan, al-Haditha, al-Qaim
نام پایانههای مرزی: عربستان سعودی: عرعر، حفر الباطن
عراق: Safwan, al-Haditha
مسافت مرز مشترک: 814 کیلومتر
اطلاعات تکمیلی:
روابط دو کشور عمدتاً بر مبنای همکاریهای امنیتی و مبادلات تجاری است.
عربستان سعودی از ثبات و امنیت عراق حمایت میکند.
زائران عراقی برای زیارت مکه و مدینه از مرزهای زمینی عربستان عبور میکنند.
زمینشناسی عراق:
عراق از نظر زمینشناسی، کشوری متنوع و پیچیده است. این تنوع، نتیجه میلیونها سال فرآیندهای زمینشناسی مانند فرسایش، رسوبگذاری، چینهزنی، کوهزایی و فعالیتهای آتشفشانی است.
دشت بین النهرین: این دشت حاصلخیز، از رسوبات آبرفتی به جا مانده از رودخانههای دجله و فرات تشکیل شده است.
کوههای شمالی: رشته کوههای زاگرس، که در شمال و شمال شرقی عراق قرار دارند، از سنگهای رسوبی و آذرین تشکیل شدهاند. این کوهها در اثر برخورد صفحه عربی با صفحه ایران شکل گرفتهاند.
بیابان غربی: این منطقه خشک و کمبارش، از سنگهای رسوبی و تبخیری مانند ماسهسنگ، شیل و نمک تشکیل شده است.
منطقه حوضه فرات: این منطقه، که در غرب عراق قرار دارد، از سنگهای رسوبی و آذرین تشکیل شده و دارای منابع نفتی و گازی قابل توجهی است.
عراق دارای تنوع توپوگرافی چشمگیری است که از دشتهای مسطح و حاصلخیز تا کوههای مرتفع و صعبالعبور و بیابانهای خشک و سوزان را شامل میشود.
توپوگرافی عراق:
عراق دارای تنوع زمینشناسی است، شامل مناطق کوهستانی در شمال و شمال شرق (کوههای زاغروس و کردستان)، دشتها و دلتاهای رودخانهها در جنوب و جنوب شرق، و مناطق صحرایی و نیمهبیابانی در غرب و جنوب غرب کشور.
رودخانهها: رودخانههای اصلی عراق شامل رودخانه دجله و رودخانه فرات هستند که از شمال به جنوب عراق جریان دارند. این رودخانهها از غرب به شرق عراق عبور میکنند و منابع آبی مهمی برای کشاورزی و زندگی در این منطقه فراهم میکنند.
دشت بین النهرین: این دشت، با ارتفاع متوسط 100 متر (328 فوت) از سطح دریا، مسطحترین منطقه عراق است.
کوههای شمالی: بلندترین قله عراق، کوه چیخا شار، با ارتفاع 3584 متر (11759 فوت) در این رشته کوهها قرار دارد.
بیابان غربی: این منطقه، با ارتفاع متوسط 200 متر (656 فوت) از سطح دریا، کمارتفاعترین منطقه عراق است.
منطقه حوضه فرات: این منطقه دارای توپوگرافی متنوعی است، از دشتهای مسطح تا تپهها و کوههای کم ارتفاع.
تاثیرات زمینشناسی و توپوگرافی:
زمینشناسی و توپوگرافی عراق نقش مهمی در تاریخ، فرهنگ و اقتصاد این کشور ایفا کرده است:
کشاورزی: دشت بین النهرین، به دلیل خاک حاصلخیز و دسترسی به آب، از دیرباز مهد تمدنها و مرکز کشاورزی در عراق بوده است.
منابع طبیعی: تنوع زمینشناسی عراق، منجر به وجود منابع طبیعی مختلفی مانند نفت، گاز، فسفات و گوگرد شده است.
مسیرهای تجاری: کوهها و رودخانهها، در طول تاریخ به عنوان موانع یا مسیرهای طبیعی برای تجارت و حمل و نقل عمل میکردند.
سکونتگاهها: توپوگرافی متنوع عراق، باعث تمرکز جمعیت در برخی مناطق و پراکندگی در مناطق دیگر شده است.
چالشها:زمینشناسی و توپوگرافی عراق، چالشهایی را نیز به همراه دارد:
خشکسالی: بیابانهای خشک و کمبارش، عراق را در معرض خطر خشکسالی قرار میدهند.
سیلاب: دشت بین النهرین، به دلیل مسطح بودن، در معرض خطر سیلاب قرار دارد.
فرسایش خاک: فرسایش خاک، به ویژه در مناطق کوهستانی، مشکلی جدی است.
زلزله: برخی مناطق عراق، به ویژه در شمال و شمال شرقی، به لحاظ زلزلهخیزی فعال هستند.
اقلیم عراق
- اقلیم: عراق دارای اقلیم گرم و خشک است، با تابستانهای بسیار گرم و زمستانهای معتدل در برخی مناطق. در مناطق جنوبی و جنوب شرقی عراق، اقلیم نیمهبیابانی و در بخشهای شمالی و شمال شرقی اقلیم کوهستانی وجود دارد.
- اقلیم عراق به طور کلی به عنوان یک اقلیم گرم و خشک شناخته میشود. این اقلیم با ویژگیهای زیر مشخص میشود:
- تابستانها: تابستانهای عراق بسیار گرم و خشک هستند. دمای میانگین در این فصل به راحتی میتواند به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد برسد و در برخی مناطق حتی بیشتر از این مقدار نیز باشد.
- زمستانها: زمستانهای عراق معمولاً معتدل و خنک هستند. دما در این فصل معمولاً بین ۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد است و در برخی مناطق میتواند به زیر صفر درجه سانتیگراد نیز برسد، به خصوص در مناطق کوهستانی شمالی.
- بارش: بارش در عراق اغلب در فصل زمستان و به صورت ناگهانی و شدید رخ میدهد. بارشها عمدتاً در شمال کشور و مناطق کوهستانی و همچنین در مناطق دلتایی جنوب شرقی، که تحت تأثیر رطوبت خلیج فارس قرار دارند، بیشترین حجم را دارند.
- بادها: بادهای گرم و خشک همچون بادهای شمالی و بادهای خاوری از مهمترین بادهای عراق هستند که میتوانند دما را به شدت افزایش دهند و به عنوان عاملی در تشدید خشکسالی نیز عمل میکنند.
- تأثیرات خلیج فارس: مناطق جنوبی عراق، به خصوص نزدیک خلیج فارس، تحت تأثیر رطوبت و بادهایی همچون بادهای شمالی و خاوری قرار دارند که میتواند تأثیر زیادی بر اقلیم و هوای این مناطق داشته باشد.
- به طور کلی، اقلیم عراق به عنوان یک اقلیم گرم و خشک، دارای تغییرات دما و بارش ناگهانی است که میتواند بر زندگی و فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی این کشور تأثیر گذار باشد.
آب و هوای عراق
- آب و هوای عراق به طور کلی بسیار گرم و خشک است با بارشهای ناگهانی در فصل زمستان و تابستانهای بسیار گرم. تأثیرات خلیج فارس و بادهای گرم و خشک، جزئیات دیگری از اقلیم این کشور را تعیین میکنند.
- آب و هوا: دمای میانگین تابستان در عراق به طور معمول بین ۴۰-۵۰ درجه سانتیگراد است، و در زمستان بین ۵-۲۰ درجه سانتیگراد متغیر است. بارش بیشتر در فصل زمستان و به صورت غالباً ناگهانی و شدید میباشد.
- آب و هوای عراق به طور کلی به عنوان یک منطقه با اقلیم گرم و خشک شناخته میشود. در ادامه به توضیحات بیشتر دربارهٔ آب و هوای این کشور میپردازم:
دما و فصول عراق
- تابستان: تابستانهای عراق بسیار گرم و خشک هستند. دمای میانگین در این فصل به راحتی میتواند به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد برسد و در برخی مناطق حتی میتواند بیشتر از این مقدار نیز باشد.
- زمستان: زمستانهای عراق معمولاً معتدل و خنک هستند. دما در این فصل معمولاً بین ۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد است و در برخی مناطق میتواند به زیر صفر درجه سانتیگراد نیز برسد، به خصوص در مناطق کوهستانی شمالی.
درباره آب و هوای عراق
- بارش :بارش در عراق اغلب در فصل زمستان و به صورت ناگهانی و شدید رخ میدهد. بارشها عمدتاً در شمال کشور و مناطق کوهستانی و همچنین در مناطق دلتایی جنوب شرقی، که تحت تأثیر رطوبت خلیج فارس قرار دارند، بیشترین حجم را دارند.
- بادها : بادهای گرم و خشک همچون بادهای شمالی و بادهای خاوری از مهمترین بادهای عراق هستند که میتوانند دما را به شدت افزایش دهند و به عنوان عاملی در تشدید خشکسالی نیز عمل میکنند.
- تأثیرات خلیج فارس : مناطق جنوبی عراق، به خصوص نزدیک خلیج فارس، تحت تأثیر رطوبت و بادهایی همچون بادهای شمالی و خاوری قرار دارند که میتواند تأثیر زیادی بر اقلیم و هوای این مناطق داشته باشد.
- تأثیرات دشتها و دلتاها : دشتها و دلتاهای عراق، به ویژه دلتای رودخانه دجله و فرات، تأثیر زیادی بر میزان بارش و کیفیت خاک در این مناطق دارند و برای کشاورزی بسیار مناسب هستند.
عوامل موثر بر آب و هوای عراق:
- موقعیت جغرافیایی: عراق در خاورمیانه، در منطقهای با کمبود بارندگی و تحت تاثیر کمربند فشار جنب حارهای قرار دارد.
- کوهها: رشته کوههای زاگرس در شمال و شمال شرقی عراق، مانع از ورود رطوبت دریای مدیترانه به این کشور میشود.
- بیابان: بیابانهای غربی عراق، که بخشی از بیابان عرب هستند، گرمای هوا را در این کشور افزایش میدهند.
مناطق مختلف آب و هوایی عراق:
- کوههای شمالی: این منطقه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی با زمستانهای سرد و پر بارف و تابستانهای خنک است.
- دشت بین النهرین: آب و هوای این دشت گرم و خشک با تابستانهای بسیار گرم و زمستانهای معتدل است.
- بیابانهای غربی: این منطقه دارای آب و هوای بیابانی گرم و خشک با بارندگی بسیار کم و تابستانهای سوزان است.
- منطقه حوضه فرات: آب و هوای این منطقه گرم و خشک با تابستانهای گرم و زمستانهای معتدل است.
تاثیرات آب و هوای عراق
- کشاورزی: کمبود بارندگی و گرمای هوا، چالشهایی را برای کشاورزی در عراق ایجاد میکند.
- منابع آب: کمبود بارندگی، عراق را با مشکل کمبود آب مواجه کرده است.
- سلامت: گرمای هوا میتواند برای افراد، به ویژه سالمندان و کودکان، خطرناک باشد.
- گرد و غبار: طوفانهای گرد و غبار، که در بهار و تابستان در عراق شایع هستند، میتوانند مشکلاتی برای سلامتی و دید ایجاد کنند.
تغییرات آب و هوایی:
عراق یکی از کشورهایی است که بیشترین تاثیر را از تغییرات آب و هوایی خواهد دید. انتظار میرود که در آینده، این کشور با گرمای بیشتر، بارندگی کمتر و خشکسالیهای شدیدتر روبرو شود.
ارتفاع عراق از سطح دریا
- عراق به طور متوسط 312 متر از سطع آبهای آزاد بلندتر است که مرتفعترین نقطه در ارتفاعات اقلیم کردستان با 3611 متر بلندی و کمترین ارتفاع صفر در آبهای همجوار خلیج فارس میباشد.
- ارتفاع عراق از سطح دریا به طور قابل توجهی در سراسر کشور متغیر است.
- دشت بین النهرین: این دشت حاصلخیز، که در قلب عراق قرار دارد، به طور متوسط 100 متر (328 فوت) از سطح دریا ارتفاع دارد.
- کوههای شمالی: رشته کوههای زاگرس، که در شمال و شمال شرقی عراق قرار دارند، دارای ارتفاعات مختلفی هستند. بلندترین قله عراق، کوه چیخا شار، با ارتفاع 3584 متر (11759 فوت) در این رشته کوهها قرار دارد.بیابانهای غربی: این منطقه خشک و کمبارش، به طور متوسط 200 متر (656 فوت) از سطح دریا ارتفاع دارد.
- منطقه حوضه فرات: این منطقه، که در غرب عراق قرار دارد، از دشتهای مسطح تا تپهها و کوههای کم ارتفاع متغیر است. ارتفاع این منطقه به طور متوسط 200 تا 500 متر (656 تا 1640 فوت) از سطح دریا است.
- بلندترین نقطه: کوه چیخا شار با ارتفاع 3584 متر (11759 فوت) بلندترین نقطه عراق است.
- پایینترین نقطه: نقطه کم ارتفاع عراق در منطقه حوضه فرات، در نزدیکی مرز با سوریه، با ارتفاع حدود 20 متر (66 فوت) از سطح دریا قرار دارد.
- میانگین ارتفاع: میانگین ارتفاع کل عراق حدود 120 متر (394 فوت) از سطح دریا است.
تاثیرات ارتفاع:
آب و هوا: ارتفاع بر آب و هوای عراق تاثیر میگذارد. مناطق مرتفعتر به طور کلی خنکتر و مرطوبتر از مناطق کمارتفاعتر هستند.
کشاورزی: ارتفاع برای کشاورزی در عراق نیز مهم است. برخی از محصولات، مانند گندم و جو، به خوبی در ارتفاعات بالاتر رشد میکنند، در حالی که برخی دیگر، مانند خرما و مرکبات، به آب و هوای گرمتر مناطق کمارتفاعتر نیاز دارند.
سکونتگاه: مردم عراق تمایل دارند در مناطق کم ارتفاعتر، جایی که آب و هوای گرمتر و دسترسی به منابع بیشتر وجود دارد، زندگی کنند.
منابع طبیعی عراق
عراق از کشورهای خاورمیانه و جنوب غرب آسیا است که از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، از شرق با ایران و از شمال با ترکیه همسایه است. عراق در جنوب، مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد. دو رود دجله و فرات از شمال به جنوب این کشور روان هستند و به خلیج فارس میریزند. مساحت عراق ۴۳۸،۳۱۷ کیلومتر مربع است.
نفت و گاز طبیعی عراق:
موقعیت و میزان ذخایر: عراق یکی از کشورهای دارای ذخایر نفتی بسیار زیاد است، با ذخایری که از نظر حجم و کیفیت بسیار مهم هستند. منطقه جنوبی عراق، بهطور خاص منطقهای است که دارای بزرگترین ذخایر نفتی کشور میباشد، که شامل میدانهایی مانند رمیله و زیبدان است.
صنعت نفت و گاز: صنعت نفت و گاز در عراق بهعنوان یکی از پایههای اقتصادی مهم شناخته میشود و مسائلی همچون استخراج، پالایش و صادرات نفت بخش عمدهای از فعالیتهای صنعتی این کشور را تشکیل میدهد.
میدانهای نفتی مهم عراق
میدان نفتی رمیله: یکی از بزرگترین میدانهای نفتی جهان واقع در جنوب غربی عراق، که دارای ذخایر قابل توجهی از نفت است و بهطور مداوم به تولید نفت میپردازد.
میدان نفتی زبیدان: میدان دیگری در استان بصره که نیز دارای ذخایر نفتی مهمی است و به تولید نفت و صادرات آن اختصاص دارد.
تولید نفت: عراق بهعنوان یکی از کشورهای تولیدکننده نفت در جهان شناخته میشود و تولید نفت در این کشور به میزان قابل توجهی است که بهطور عمده برای صادرات به بازارهای جهانی به کار میرود.
صنعت نفت و پالایش: عراق دارای صنایع نفت و پالایش قوی است که برای استخراج، پالایش، و صادرات نفت به بازارهای جهانی استفاده میشود. پالایشگاههای مهمی مانند پالایشگاه بصره در جنوب عراق وجود دارد که بخش عمدهای از تقاضاهای نفتی را پاسخگو میباشد.
ذخایر گاز طبیعی مهم عراق:
عراق دارای ذخایر بزرگی از گاز طبیعی است که بهطور اصلی در مناطق نفتخیز جنوبی عراق موجود است. استخراج و استفاده از این گاز برای تأمین انرژی و صنایع پتروشیمی اهمیت زیادی دارد.
مناطق نفتی مهم عراق
- منطقه شمالی: کرکوک: در استان کرکوک واقع شده است. این شهر بزرگترین میدان نفتی عراق، میدان کرکوک، را در خود جای داده است.
- موصل: در استان نینوا واقع شده است. این شهر دارای چندین میدان نفتی، از جمله میدان موصل و میدان بیحان است.
- سلیمانیه: در استان سلیمانیه واقع شده است. این شهر دارای چندین میدان نفتی، از جمله میدان زیتون و میدان بای حسن است.
- اربیل: در استان اربیل واقع شده است. این شهر دارای چندین میدان نفتی، از جمله میدان خبات و میدان باسل است.
- بغداد: پایتخت عراق و در استان بغداد واقع شده است. این شهر دارای چندین پالایشگاه و همچنین مقر شرکت ملی نفت عراق (INOC) است.
- بصره: در استان بصره واقع شده است. این شهر بندری مهم برای صادرات نفت عراق است.
- کربلا: در استان کربلا واقع شده است. این شهر دارای چندین میدان نفتی، از جمله میدان کربلا و میدان الحفر است.
- دیوانیه: در استان دیوانیه واقع شده است. این شهر دارای چندین میدان نفتی، از جمله میدان الناصر و میدان المقطع است.
- سماوه: در استان مثنی واقع شده است. این شهر دارای چندین میدان نفتی، از جمله میدان الاهواز و میدان مجنون است.
- العماره: در استان میسان واقع شده است. این شهر دارای چندین میدان نفتی، از جمله میدان ابوغریب و میدان بوفیسر است.
مناطق گازی مهم عراق
- عراق دارای ذخایر قابل توجهی گاز طبیعی است که در سراسر این کشور پراکنده شدهاند. در اینجا برخی از مهمترین میدانهای گازی عراق، به همراه استانهای مربوطه، آورده شده است:
- آکاز: در استان الانبار واقع شده است. این بزرگترین میدان گازی عراق با ذخایری برآورد شده 5.6 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی است.
- خورمال: در استان اربیل واقع شده است. این میدان گازی دومین میدان بزرگ عراق با ذخایری برآورد شده 3.1 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی است.
- جمجمال: در استان سلیمانیه واقع شده است. این میدان گازی دارای ذخایری برآورد شده 2.8 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی است.
- حسن علی: در استان دیوانیه واقع شده است. این میدان گازی دارای ذخایری برآورد شده 2.5 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی است.
- مجنون: در استان بصره واقع شده است. این میدان گازی دارای ذخایری برآورد شده 2.4 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی است.
- الرشید: در استان میسان واقع شده است. این میدان گازی دارای ذخایری برآورد شده 1.8 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی است.
- الاستقلال: در استان بصره واقع شده است. این میدان گازی دارای ذخایری برآورد شده 1.7 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی است.
معادن:
انواع مواد معدنی: عراق دارای معادن متنوعی است که شامل موادی همچون طلا، نقره، مس، سرب، آهن، گچ، آهک، و سنگهای زینتی میباشد.
مناطق معدنی: معادن عراق در مناطق مختلفی از کشور واقع شدهاند، که شامل مناطق کوهستانی شمالی، استخراجهای طلا و نقره در مناطق جنوب شرقی، و منابع معدنی متنوع دیگر در سراسر کشور میباشد.
معادن عراق: اطلاعات تفصیلی به تفکیک
عراق دارای منابع معدنی متنوعی است که در سراسر این کشور پراکنده شدهاند. در اینجا اطلاعات تفصیلی به تفکیک نوع معدن، مواد استخراجی، شهرهای مهم، میزان ذخیره، کاربردها و کارخانههای وابسته به هر معدن ارائه میشود:
1. فسفات:
نوع معدن: رسوبات رسوبی
مواد استخراجی: سنگ فسفات (مورد استفاده برای تولید کود)
شهرهای مهم: القائم، عکاشات
میزان ذخیره: حدود 7.5 میلیارد تن
کاربردها: تولید کود، مواد شیمیایی، تصفیه آب
کارخانههای وابسته: کارخانه کود فسفات القائم، کارخانه کود فسفات عکاشات
2. گوگرد:
نوع معدن: ذخایر زیرزمینی
مواد استخراجی: گوگرد (مورد استفاده در تولید اسید سولفوریک، لاستیک و مواد منفجره)
شهرهای مهم: موصل، کرکوک
میزان ذخیره: حدود 6 میلیارد تن
کاربردها: تولید اسید سولفوریک، لاستیک، مواد منفجره، داروها، مواد آرایشی
کارخانههای وابسته: کارخانه استخراج گوگرد موصل، کارخانه استخراج گوگرد کرکوک
3. سنگ آهک:
نوع معدن: رسوبات رسوبی
مواد استخراجی: سنگ آهک (مورد استفاده در تولید سیمان، مصالح ساختمانی و شیشه)
شهرهای مهم: اربیل، سلیمانیه
میزان ذخیره: نامحدود
کاربردها: تولید سیمان، مصالح ساختمانی، شیشه، خوراک دام، تصفیه آب
کارخانههای وابسته: کارخانه سیمان اربیل، کارخانه سیمان سلیمانیه
4. دولومیت:
نوع معدن: رسوبات رسوبی
مواد استخراجی: دولومیت (مورد استفاده در تولید شیشه، مصالح ساختمانی و مواد نسوز)
شهرهای مهم: الانبار، صلاح الدین
میزان ذخیره: نامحدود
کاربردها: تولید شیشه، مصالح ساختمانی، مواد نسوز، خوراک دام، تصفیه آب
کارخانههای وابسته: کارخانه شیشه الانبار، کارخانه مصالح ساختمانی صلاح الدین
5. سنگ گچ:
نوع معدن: رسوبات رسوبی
مواد استخراجی: سنگ گچ (مورد استفاده در تولید گچ ساختمانی، گچ پاریس و سیمان)
شهرهای مهم: بصره، دیوانیه
میزان ذخیره: نامحدود
کاربردها: تولید گچ ساختمانی، گچ پاریس، سیمان، مواد نسوز، قالبگیری
کارخانههای وابسته: کارخانه گچ بصره، کارخانه گچ دیوانیه
6. نمک:
نوع معدن: رسوبات تبخیری
مواد استخراجی: نمک طعام (مورد استفاده در آشپزی، صنایع شیمیایی و ذوب فلز)
شهرهای مهم: ناصریه، سماوه
میزان ذخیره: نامحدود
کاربردها: آشپزی، صنایع شیمیایی، ذوب فلز، تصفیه آب، یخزدایی
کارخانههای فرآوری نمک: کارخانه نمک ناصریه، کارخانه نمک سماوه
7. خاک رس:
نوع معدن: رسوبات رسوبی
مواد استخراجی: خاک رس (مورد استفاده در تولید آجر، سرامیک و چینی)
شهرهای مهم: کربلا، نجف
میزان ذخیره: نامحدود
کاربردها: تولید آجر، سرامیک، چینی، ظروف سفالی، لولههای سفالی
کارخانههای آجر و سرامیک: کارخانه آجر و سرامیک کربلا، کارخانه آجر و سرامیک نجف
8. ماسه:
نوع معدن: رسوبات رودخانهای و ساحلی
مواد استخراجی: ماسه (مورد استفاده در تولید بتن، شیشه و مصالح ساختمانی)
شهرهای مهم: بغداد، بصره
میزان ذخیره: نامحدود
کاربردها: تولید بتن، شیشه، مص
آب و منابع آبی:
رودخانهها: دجله و فرات از مهمترین رودخانههای عراق هستند که از غرب به شرق این کشور میگذرند و منابع آبی اساسی برای زندگی و کشاورزی فراهم میکنند.
منابع آبزیرزمینی: عراق دارای منابع آبزیرزمینی قابل توجهی است که برای تأمین آب شرب و آبیاری مناطق مختلف استفاده میشود.
منابع آبی عراق: اطلاعات کامل و دقیق
عراق کشوری کمآب است که منابع آبی آن عمدتاً از دو رودخانه اصلی، دجله و فرات، تامین میشود. این رودخانهها از ترکیه سرچشمه میگیرند و در مسیر خود از سوریه عبور میکنند تا به عراق میرسند.
در اینجا اطلاعات کاملی در مورد منابع آبی عراق، به همراه جزئیات مربوط به شهرهای وابسته به این منابع، میزان آب موجود، کشورهای همسایه و سایر اطلاعات مرتبط ارائه میشود:
1. رودخانهها:
- دجله: این رودخانه به طول 1418 کیلومتر، از شرق ترکیه سرچشمه میگیرد و از شهرهای موصل، بغداد و بصره عبور میکند و در نهایت به اروندرود میریزد. دجله مهمترین منبع آب برای اکثر شهرهای مرکزی و جنوبی عراق است.
- فرات: این رودخانه به طول 1200 کیلومتر، از شرق ترکیه سرچشمه میگیرد و از شهرهای الانبار، کربلا و نجف عبور میکند و در نهایت به اروندرود میریزد. فرات دومین منبع مهم آب برای عراق است و به ویژه برای کشاورزی در استانهای غربی و مرکزی این کشور حیاتی است.
2. منابع آب زیرزمینی:
عراق دارای منابع آب زیرزمینی قابل توجهی است، به خصوص در حوضههای آبخوان بین النهرین و دشتهای شمالی. با این حال، برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی در برخی مناطق منجر به افت سطح آب و افزایش شوری آب شده است.
3. سدها:
عراق چندین سد بزرگ بر روی رودخانههای دجله و فرات ساخته است که برای ذخیره آب، تولید برق و کنترل سیلاب استفاده میشود. سد موصل در رودخانه دجله بزرگترین سد در عراق است.
سد موصل: بزرگترین سد در عراق که بر روی رودخانه دجله ، . سد دوکان، استان سلیمانیه بر روی رودخانه زاب کوچک ، سد حمرین، استان دیوانیه ، بر روی رودخانه دیاله، سد دربندیخان: استان سلیمانیه – رودخانه زاب بزرگ ، سد بادوش: در استان موصل – رودخانه موصل، سد بخمه: استان اربیل – رودخانه گاور ، سد حدیثه: استان الانبار، روی رودخانه فرات سد دیاله: استان دیوانیه ، رودخانه دیاله – سد عظیم: استان دیوانیه ، رودخانه دیاله سد کرکوک، استان کرکوک رودخانه کرکوک
4. وابستگی به آب:
عراق یکی از وابستهترین کشورهای جهان به منابع آب خارجی است. حدود 70 درصد از آب این کشور از ترکیه و سوریه تامین میشود. این امر عراق را در برابر تغییرات در سیاستهای آب این کشورها آسیبپذیر میکند.
دریاچه های معروف عراق
- دریاچه حبانیه: این بزرگترین دریاچه در عراق است که در استان الانبار واقع شده است. این دریاچه توسط سد حبانیه که بر روی رودخانه فرات ساخته شده است، ایجاد شده است.
- دریاچه ثرثار: این دریاچه دومین دریاچه بزرگ عراق است که در استان الانبار واقع شده است. این دریاچه توسط سد ثرثار که بر روی رودخانه فرات ساخته شده است، ایجاد شده است.
- دریاچه الحبانیه: این دریاچه در استان الانبار واقع شده و توسط سد الحبانیه که بر روی رودخانه فرات ساخته شده است، ایجاد شده است.
- دریاچه موصل: این دریاچه در استان موصل واقع شده و توسط سد موصل که بر روی رودخانه دجله ساخته شده است، ایجاد شده است.
- دریاچه ساوه: این دریاچه یک دریاچه طبیعی است که در استان المثنی واقع شده است. این دریاچه به دلیل آب شور و خواص درمانی منحصر به فرد خود شناخته شده است.
گیاهان و جانوران عراق
تنوع گونهها: عراق دارای تنوع زیادی از گیاهان و جانوران است که شامل گونههای وحشی و مرتعی میشود. این مناطق تحت تأثیر دشتها و کوهستانها با تنوع بالایی از گیاهان و جانوران وحشی مانند گرگها، شیرهای عربی و اسبهای وحشی قرار دارد.
این منابع طبیعی بهطور گسترده در اقتصاد و زندگی اجتماعی عراق تأثیر میگذارند و در توسعه کشور نقش مهمی ایفا میکنند.
گیاهان عراق
- عراق دارای تنوع گیاهی غنی است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درختان نخل: نخل یکی از نمادین ترین گیاهان عراق است و در سراسر این کشور به ویژه در مناطق جنوبی یافت می شود. از برگ ها، میوه ها و شیره درخت خرما برای مصارف مختلف استفاده می شود.
- بلوط: بلوط ها در جنگل های کوهستانی شمال عراق یافت می شوند. از چوب آنها برای ساخت و ساز و سوخت استفاده می شود.
- پسته: درختان پسته در مناطق خشک و نیمه خشک عراق یافت می شوند. از میوه آنها برای مصارف خوراکی استفاده می شود.
- بید: درختان بید در کنار رودخانه ها و نهرها در سراسر عراق یافت می شوند. از آنها برای سایه و همچنین برای سبدبافی و سایر صنایع دستی استفاده می شود.
- علف شور: علف شور در مناطق شور و باتلاقی عراق یافت می شود. از آن برای چرای دام و همچنین برای تولید نمک استفاده می شود.
جانوران عراق
- عراق دارای تنوع جانوری غنی است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کبوتر چاهی: کبوتر چاهی پرنده ملی عراق است و در سراسر این کشور یافت می شود.
- گرگ خاکستری: گرگ های خاکستری در مناطق کوهستانی و بیابانی عراق یافت می شوند.
- روباه قرمز: روباه های قرمز در سراسر عراق یافت می شوند.
- خرس قهوه ای: خرس های قهوه ای در کوه های شمال عراق یافت می شوند.
- عقاب طلایی: عقاب های طلایی در مناطق کوهستانی عراق یافت می شوند.
رشته کوه ها و کوه های معروف عراق:
عراق دارای چندین رشته کوه و کوه مرتفع است که نقش مهمی در جغرافیا، تاریخ و فرهنگ این کشور ایفا میکنند. در اینجا به برخی از مشهورترین آنها اشاره میکنیم:
رشته کوه زاگرس:
- این رشته کوه در امتداد مرز غربی و شمالی عراق با ترکیه و ایران کشیده شده است.
- بلندترین قله عراق، کوه قندیل (3607 متر) در این رشته کوه واقع شده است.
- کوه قندیل عراق رشته کوه زاگرس به دلیل تنوع زیستی، منابع معدنی و مناظر دیدنی خود مشهور است.
- این رشته کوه همچنین نقش مهمی در تاریخ دارد و محل تمدنهای باستانی مانند آشور و ماد بوده است.
رشته کوه حمرین:
- این رشته کوه در شمال شرقی عراق واقع شده و امتداد رشته کوه زاگرس است.
- بلندترین قله آن، کوه پیگرد (1935 متر) است.
- رشته کوه حمرین به دلیل ذخایر نفت و گاز طبیعی خود شناخته شده است.
- این منطقه همچنین دارای اهمیت تاریخی است و محل برخی از نبردهای مهم در طول جنگ ایران و عراق بوده است.
رشته کوه کردستان:
- این رشته کوه در شمال شرقی عراق و در امتداد مرز این کشور با ایران و ترکیه واقع شده است.
- بلندترین قله آن، کوه چهل چشمه (3230 متر) است.
- رشته کوه کردستان به دلیل مناظر کوهستانی، جنگلها و چشمههای آب گرم خود مشهور است.
- این منطقه همچنین دارای اهمیت فرهنگی است و محل زندگی اقلیت کرد در عراق است.
کوه سنجار:
- این کوه در شمال غربی عراق واقع شده و یک کوه جداگانه از رشته کوههای دیگر است.
بلندترین قله آن، جبل سنجار (1484 متر) است. - کوه سنجار به دلیل اهمیت مذهبی خود برای اقلیت ایزیدی در عراق مشهور است.
- این منطقه در سالهای اخیر شاهد درگیریها و خشونتهای زیادی بوده است.
کوه های غربی:
- این اصطلاح به طور کلی به رشته کوه ها و تپه های کوچکتر در غرب و مرکز عراق اشاره دارد.
- این کوه ها عمدتاً از سنگ آهک و رسوبات تشکیل شده اند.
- کوه های غربی نقش مهمی در کشاورزی و زهکشی این منطقه ایفا میکنند.
- اینها فقط تعدادی از رشته کوه ها و کوه های معروف عراق هستند. این کشور دارای تنوع جغرافیایی چشمگیری است که شامل کوه ها، دشت ها، بیابان ها و رودخانه ها می شود.
تاریخ جغرافیای عراق
سرزمین عراق در تاریخ جغرافیا جایگاه برجستهای دارد: یک لوح رُسی، که به گستردگی «کهنترین نقشهٔ شناخته شده» دانسته میشود،
در سال ۱۹۳۰ میلادی و در جریان کاوشهای گاسور (به اکدی: Gasur) در نوزی (به هوری: Nuzi) (یورغان تپه امروزی)، جایی نزدیک به شهرهای حران و کرکوک و ۳۲۰ کیلومتر (۲۰۰ مایل) شمال بابِل، از زمین بیرون آورده شد.
بر پایهٔ برآوردهای رایج قدمت این لوح، با اندازه ۱۹۳ در ۱۷۳ میلیمتر (۷٫۶ در ۶٫۸ اینچ)، به روزگار دودمان سارگُن یکم اکدی از ۲۵۰۰ تا ۲۳۰۰ پیش از میلاد میرسد. برآورد پیشنهادیِ باستانشناس لئو بگراو (به انگلیسی: Leo Bagrow)[۱] زمان آن را حتی دورتر و به دوره پادشاهی اکد (۳۸۰۰ سال پ. م) میرساند.
بیشتر جغرافیدانان، از جمله دولت عراق، جغرافیای کشور را در چارچوب چهار ناحیه اصلی مورد بحث قرار میدهند:
صحرا در غرب و جنوب غربی؛ تپهماهور بین بالادست رودخانههای دجله و فرات؛ کوهستانهای شمال و شمال شرق؛ و دشت آبرفتی که دجله و فرات در آن جریان دارند.
میانرودان عراق
میانرودان شمالی عراق
- منطقه مرتفع، میان دجله، در شمال سامرا، و فرات، در شمال هیت، معروف است به «جزیره». «جزیره» بخشی از یک ناحیه بزرگتر است که از غرب، بین دو رودخانه، به سمت سوریه، و تا ترکیه امتداد مییابد. آب این منطقه در درههای عمیق جریان دارد و آبیاری در این منطقه بسیار دشوارتر از جلگه پست جنوبی است.
- مناطق جنوب غربی این منطقه، کویری یا نیمهبیابانیاند. قسمتهای شمالی که شامل مناطقی چون دشت نینوا، دهوک و زاخو است، عمدتاً پوشش گیاهی مدیترانهای دارد. پوشش گیاهی این نواحی در تابستانهای خشک به صورت چرخشی خشک میشود و رنگ قهوهای بهخود میگیرد و در زمستانهای پربارش ازنو شکوفا میشود.
میانرودان جنوبی
- دشت آبرفتی عراق از شمال بغداد آغاز میشود و تا خلیج فارس گسترش مییابد.
- در اینجا رودخانههای دجله و فرات در بسیاری از مناطق در سطحی بالاتر از سطح جلگه جریان دارند و کل منطقه یک دلتای رودخانهای بهشمار میآید که تار و پود آن شاخههای دو رودخانه و کانالهای پرشمار آبیاری است.
- وجود دریاچههای فصلی که از سیلاب رودخانهها تغذیه میشوند از دیگر ویژگیهای جنوب شرق عراق است. منطقهای نسبتاً بزرگ (۱۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع) درست بالاتر از پیوندگاه دو رودخانه در قرنه که از شرق دجله تا آن سوی مرز ایران ادامه مییابد مرداب است.
- این ناحیهٔ مردابی به نام هور الحمار بر اثر سدهها جمع شدن آب سیلابها و زهکشی ناکافی پدید آمده است. بخش اعظم این مردابها دائمی است، اما بعضی از قسمتها در اوایل زمستان خشک میشوند و سایر قسمتها فقط در سالهای سیلاب شدید به مرداب تبدیل میشوند.