اربعینی – پایگاه اطلاع رسانی پیاده روی اربعین :  خرم امام علی (ع) که در شهر نجف عراق واقع شده، مدفن نخستین امام شیعیان، حضرت علی ابن ابی طالب (ع) است و یکی از مقدس‌ترین مکان‌ها برای مسلمانان شیعه به شمار می‌رود. این حرم هرساله پذیرای میلیون‌ها زائر از سراسر جهان است که برای زیارت و عرض ارادت به امیرالمومنین (ع) به این مکان مقدس سفر می‌کنند.

تاریخچه حرم امام علی (ع)

پس از شهادت امام علی (ع) در سال ۴۰ هجری قمری، پیکر ایشان به وصیت خودشان در مکانی نامعلوم در نزدیکی کوفه دفن شد.
در قرن دوم هجری قمری، امام صادق (ع) محل دقیق قبر را مشخص کردند و از آن زمان به بعد، بنای حرم بر روی قبر ایشان ساخته شد.
در طول تاریخ حرم امام علی (ع) توسعه و بازسازی‌های متعددی را به خود دیده است.
بسیاری از پادشاهان و ثروتمندان در طول تاریخ به ساخت و تزیین حرم کمک کرده‌اند.

ساختار:

حرم شامل بخش‌های مختلفی مانند گنبد، ضریح، صحن‌ها، رواق‌ها و ایوان‌ها است.
گنبد: گنبد طلایی و با شکوه حرم که نماد شهر نجف است.
ضریح: ضریح امام علی (ع) که زیارتگاه اصلی زائران است و از طلا و نقره ساخته شده.
رواق‌ها: اتاق‌ها و سالن‌های اطراف ضریح که برای انجام مراسم و زیارت استفاده می‌شوند.

گنبد حرم امام علی (ع) در نجف

گنبد حرم امام علی (ع) یکی از باشکوه‌ترین و معروف‌ترین سازه‌های مذهبی در جهان اسلام است. این گنبد نه تنها از نظر معماری و هنری بلکه از نظر معنوی نیز اهمیت زیادی دارد. در زیر، به صورت تفکیک شده، جزئیات مختلفی درباره گنبد حرم امام علی (ع) ارائه شده است:

تاریخچه ساخت گنبد

• ساخت اولیه: اولین گنبد در زمان خلافت هارون‌الرشید ساخته شد و پس از آن در زمان خلافت مقتدر عباسی بازسازی شد.پ
• توسعه در دوره آل بویه: در قرن چهارم هجری قمری، دیلمیان یا آل بویه دست به تعمیر و توسعه گنبد زدند.
• صفویه: در زمان شاه اسماعیل صفوی، گنبد با کاشی‌های آبی رنگ تزیین شد. شاه عباس صفوی نیز بخش‌های مهمی از حرم و گنبد را بازسازی کرد.
• قاجاریه: در دوره قاجار، فتحعلی‌شاه و ناصرالدین‌شاه اقدامات گسترده‌ای برای بازسازی و طلاکاری گنبد انجام دادند.

مشخصات معماری گند امام علی ع

• گنبد حرم امام علی (ع) به صورت دو پوسته است، یعنی شامل یک گنبد داخلی و یک گنبد خارجی است. این طراحی به استحکام و پایداری سازه کمک می‌کند.
• گنبد داخلی از جنس آجر و ملات ساخته شده است.
• گنبد خارجی که به صورت طلاکاری شده دیده می‌شود، از ورقه‌های مسی پوشیده شده با طلا ساخته شده است.

تزئینات داخلی:

داخل گنبد با نقوش اسلیمی، خطوط قرآنی و آیات از قرآن کریم تزئین شده است.
آیاتی از سوره‌های مختلف قرآن بر روی دیوارهای داخلی گنبد نقش بسته است.

طلاکاری و کاشی‌کاری

• طلاکاری:طلاکاری گنبد در دوره‌های مختلف تاریخی انجام شده است. آخرین بازسازی عمده طلاکاری در زمان قاجاریه انجام شد.
• ورقه‌های طلایی که سطح گنبد را پوشانده‌اند، از طلای خالص و با دقت فراوان نصب شده‌اند.
• کاشی‌کاری: کاشی‌های فیروزه‌ای رنگی که در قسمت‌هایی از گنبد و دیوارهای اطراف استفاده شده‌اند، به زیبایی و جلوه خاصی به حرم داده‌اند.
• این کاشی‌ها شامل نقوش هندسی و گل‌وبته‌های زیبا هستند.

ضریح امام علی (ع) در نجف

ضریح امام علی (ع) یکی از مقدس‌ترین و زیباترین آثار مذهبی جهان اسلام است. این ضریح به دلیل اهمیت معنوی، هنری و تاریخی خود، جایگاه ویژه‌ای در قلب میلیون‌ها مسلمان دارد. در زیر، اطلاعات کامل‌تری درباره ضریح امام علی (ع) ارائه شده است:

• روضه حرم تقریباً در وسط صحن قرار دارد. این مکان مقدس از یک بنای مربع شکل تشکیل شده است که طول هر ضلع آن ۱۳ متر و مساحت آن ۱۸۹ متر و ارتفاع آن سه متر و نیم است که دو گنبد روی آن قرار گرفته است. درون این روضه ضریح قرار دارد.
• بنای اولیه: اولین ضریح بر روی مزار امام علی (ع) در زمان هارون‌الرشید، خلیفه عباسی، ساخته شد. این بنای اولیه شامل یک ساختمان ساده با سقف گنبدی بود.
• زمان دقیق قرار گرفتن ضریح بر قبر مشخص نیست؛ اما گویا به قبل از سال ۱۰۷۳ ق باز می‌گردد. در سال ۱۲۱۱ق سلطان محمد شاه قاجار ضریح جدیدی را جایگزین قبلی کرد. سپس عباس‌قلی‌ خان، وزیر سلطان محمد شاه عباس در سال ۱۲۶۲ق ضریح جدیدی را به حرم هدیه کرد. ضریح بعدی نقره‌ای بود که توسط سید محمد شیرازی هدیه و در سال ۱۳۶۱ق نصب شده بود.
• ضریح کنونی توسط پیشوای بهره های هندوستان؛ سید طاهر سیف الدین به حرم هدیه شده است. این ضریح طی ۵ سال ساخته شد. گفته شده است که در این ضریح ده میلیون گرم نقره و ۵۵۲ هزار گرم طلا به کار رفته است

تغییرات و بازسازی‌ها:

در زمان حکومت آل بویه، ضریح بازسازی و تزیین شد.
در دوره سلجوقیان، تغییرات بیشتری در ساختار و تزیینات ضریح انجام شد.
در دوران صفوی، شاه اسماعیل صفوی و شاه عباس صفوی دست به بازسازی گسترده‌ای زدند و ضریح با کاشی‌های زیبا و طلاکاری تزیین شد.
در دوره قاجار، فتحعلی‌شاه و ناصرالدین‌شاه تعمیرات و طلاکاری‌های گسترده‌ای بر روی ضریح انجام دادند.
ضریح کنونی: ضریح کنونی که در سال ۱۳۷۱ هجری شمسی (۱۹۹۲ میلادی) ساخته شده، توسط هنرمندان ایرانی طراحی و اجرا شده است. این ضریح به جای ضریح قدیمی نصب شده و از نظر زیبایی و دقت هنری به یکی از شاهکارهای هنر اسلامی تبدیل شده است.

 مشخصات معماری و هنری ضریح امام علی

مواد ساخت: ضریح از طلا، نقره، مس و شیشه‌های رنگی ساخته شده است.
طراحی:
طراحی ضریح شامل نقش و نگارهای اسلیمی، گل‌وبته‌ها و کتیبه‌های قرآنی است.
این طراحی‌ها با دقت و هنرمندی خاصی انجام شده‌اند و جزئیات بسیار زیبا و دقیقی دارند.

ابعاد:
طول: ۵.۵ متر
عرض: ۴ متر
ارتفاع: ۳.۵ متر

جزئیات تزئینات و هنرهای دستی ضریح مقدس امام علی پ

• طلاکاری و نقره‌کاری:بخش‌های زیادی از ضریح با طلا و نقره پوشیده شده است.
• این طلاکاری‌ها و نقره‌کاری‌ها شامل نقش و نگارهای پیچیده و هنری هستند که توسط هنرمندان برجسته ایرانی انجام شده است.
• کتیبه‌ها: کتیبه‌های قرآنی و احادیث نبوی به خط نسخ و ثلث بر روی ضریح حک شده‌اند.
• این کتیبه‌ها شامل آیاتی از قرآن کریم و احادیثی درباره فضایل و مقام امام علی (ع) هستند.
• شیشه‌های رنگی:شیشه‌های رنگی زیبا و متنوعی در بخش‌های مختلف ضریح استفاده شده است.
• این شیشه‌ها در طرح‌های هندسی و گل‌وبته‌ای کار شده‌اند.

رواق‌های حرم امام علی (ع)

حرم امام علی (ع) در نجف شامل بخش‌های مختلفی است که هر یک از آنها با رواق‌هایی زیبا و با شکوه احاطه شده‌اند. این رواق‌ها به عنوان مسیرهای عبور و محلی برای نیایش زائران مورد استفاده قرار می‌گیرند و از نظر معماری و هنری بسیار زیبا و ارزشمند هستند. در زیر به بررسی کامل‌تر رواق‌های حرم امام علی (ع) پرداخته‌ایم:

تاریخچه ساخت رواق‌ها

• دوره آل بویه: برخی از رواق‌های حرم در دوره آل بویه ساخته شدند و به مرور زمان بازسازی و توسعه یافتند.
• دوره صفویه: در زمان شاه عباس صفوی، بازسازی و توسعه گسترده‌ای در حرم و رواق‌های آن صورت گرفت.
• دوره قاجار: در دوره قاجاریه، به ویژه در زمان ناصرالدین‌شاه، بازسازی و تزیینات بیشتری به رواق‌ها اضافه شد.
• توسعه معاصر: در دهه‌های اخیر، پروژه‌های توسعه و بازسازی جدیدی برای بهبود و افزایش ظرفیت رواق‌ها انجام شده است.

 معماری و طراحی رواق‌ها

• ساختار و طراحی: رواق‌ها دارای ستون‌های مرمری و سقف‌های مزین به کاشی‌کاری‌های زیبا و نقش‌ونگارهای اسلیمی هستند.
• این رواق‌ها با طراحی‌های هندسی و گل‌وبته‌های هنری تزئین شده‌اند.
• مواد ساخت:رواق‌ها عمدتاً از مصالحی مانند سنگ مرمر، کاشی‌های لعاب‌دار و چوب ساخته شده‌اند.
• در برخی از رواق‌ها، از طلاکاری و نقره‌کاری برای تزئین استفاده شده است.

جزئیات تزئینات

• کاشی‌کاری:کاشی‌کاری‌های رنگارنگ با نقوش اسلیمی و هندسی یکی از ویژگی‌های برجسته رواق‌هاست.
• کاشی‌های استفاده شده در رواق‌ها از جنس لعاب‌دار و با رنگ‌های زیبا و چشم‌نواز هستند.
• نقاشی‌ها و خوشنویسی:نقاشی‌ها و خوشنویسی‌های قرآنی و احادیث نبوی بر دیوارها و سقف‌های رواق‌ها نقش بسته‌اند.
• این نقاشی‌ها و خوشنویسی‌ها توسط هنرمندان برجسته ایرانی و اسلامی انجام شده‌اند.
• گچبری و مقرنس‌کاری:گچبری‌های هنری و مقرنس‌کاری‌های زیبا در سقف‌ها و دیوارهای رواق‌ها به چشم می‌خورد.
• این تزیینات با دقت و هنرمندی خاصی انجام شده و به رواق‌ها جلوه‌ای باشکوه و زیبا بخشیده‌اند.

رواق‌های اصلی حرم امام علی (ع)

حرم امام علی (ع) در نجف دارای چندین رواق اصلی است که هر کدام از آنها دارای ویژگی‌های خاص و منحصر به فردی هستند. این رواق‌ها علاوه بر کارکرد عبادی و نیایشی، از نظر معماری و هنری نیز بسیار مهم و زیبا هستند. در زیر به بررسی کامل‌تر و جزئی‌تر رواق‌های اصلی حرم امام علی (ع) پرداخته‌ایم:

 رواق حضرت فاطمه زهرا (س)

• موقعیت: این رواق در سمت جنوبی حرم امام علی (ع) قرار دارد.
• تاریخچه: به یاد و احترام حضرت فاطمه زهرا (س)، این رواق به نام ایشان نامگذاری شده است.
• طراحی و تزئینات:کاشی‌کاری: رواق با کاشی‌های رنگارنگ و زیبا تزئین شده است.
• طلاکاری: بخش‌هایی از این رواق با طلاکاری پوشیده شده که به آن جلوه‌ای باشکوه می‌بخشد.
• خطاطی: کتیبه‌هایی با خطاطی نفیس شامل آیات قرآنی و احادیث نبوی در این رواق به چشم می‌خورد.
• معنویت: این رواق محلی برای نیایش و دعا و زیارت زائران است که در آن به حضرت فاطمه زهرا (س) توسل می‌جویند و از خداوند حاجت می‌طلبند.

رواق باب القبله

• موقعیت: این رواق در سمت غربی حرم واقع شده است و یکی از ورودی‌های اصلی به حرم محسوب می‌شود.
• تاریخچه: نام این رواق به دلیل موقعیت آن به سمت قبله انتخاب شده است.
• طراحی و تزئینات:ستون‌های مرمری: رواق دارای ستون‌های زیبا از جنس مرمر است که با نقش و نگارهای اسلیمی تزئین شده‌اند.
• سقف‌های کاشی‌کاری شده: سقف‌های این رواق با کاشی‌های لعاب‌دار و نقوش هندسی زیبا پوشیده شده است.
• کتیبه‌ها: کتیبه‌های قرآنی و ادعیه بر روی دیوارهای رواق به خط ثلث و نسخ نقش بسته‌اند.
• معنویت: این رواق به دلیل نزدیکی به ورودی اصلی حرم، محل عبور و نیایش بسیاری از زائران است و فضایی معنوی و روحانی دارد.

رواق باب المراد

• موقعیت: رواق باب المراد در سمت شرقی حرم واقع شده و یکی از ورودی‌های مهم به حرم امام علی (ع) است.تاریخچه: نام این رواق به دلیل اهمیت معنوی آن انتخاب شده و به عنوان محلی برای طلب حاجت و دعا شناخته می‌شود.
• طراحی و تزئینات:تزئینات هنری: این رواق با تزیینات هنری زیبا شامل کاشی‌کاری‌ها، نقش و نگارهای اسلیمی و گل‌وبته‌های هنری مزین شده است.
• کتبیه‌ها: کتیبه‌های قرآنی و احادیث نبوی با خطاطی نفیس بر دیوارها و سقف‌های رواق حک شده‌اند.
• شیشه‌های رنگی: شیشه‌های رنگی متنوعی در این رواق به کار رفته که نورهای زیبا و معنوی ایجاد می‌کنند.
• معنویت: این رواق به عنوان مکانی برای دعا و طلب حاجت شناخته می‌شود و زائران با نیایش و دعا در این مکان به دنبال برکت و اجابت دعاهای خود هستند.

 رواق باب السلطانیه

• موقعیت: رواق باب السلطانیه در سمت شمالی حرم قرار دارد و یکی از ورودی‌های اصلی به حرم امام علی (ع) محسوب می‌شود.
• تاریخچه: این رواق به دلیل موقعیت و اهمیت تاریخی و مذهبی آن، به نام باب السلطانیه شناخته می‌شود.
• طراحی و تزئینات:طلاکاری و نقره‌کاری: بخش‌هایی از این رواق با طلاکاری و نقره‌کاری‌های نفیس تزئین شده است.
• گچبری و مقرنس‌کاری: سقف‌ها و دیوارهای رواق با گچبری‌های هنری و مقرنس‌کاری‌های زیبا تزیین شده‌اند.
• کتیبه‌ها: کتیبه‌های قرآنی و احادیث با خط نسخ و ثلث بر روی دیوارها و سقف‌ها حک شده‌اند.
• معنویت: رواق باب السلطانیه نیز مانند سایر رواق‌ها محلی برای نیایش و دعا است و زائران در این مکان به دعا و توسل به امام علی (ع) می‌پردازند.

رواق‌های دیگر

• علاوه بر رواق‌های اصلی، حرم امام علی (ع) دارای چندین رواق دیگر نیز هست که هر کدام از آنها ویژگی‌ها و اهمیت خاص خود را دارند. این رواق‌ها نیز با طراحی‌های هنری و معماری زیبا تزئین شده‌اند و محلی برای نیایش و دعا هستند.
• رواق‌های اطراف ضریح: این رواق‌ها به طور مستقیم اطراف ضریح امام علی (ع) قرار دارند و محل تجمع و نیایش زائران است.
• رواق‌های ورودی: این رواق‌ها به عنوان ورودی‌های اصلی به حرم عمل می‌کنند و با تزئینات هنری و معماری زیبا مزین شده‌اند.
• رواق‌های داخلی: این رواق‌ها در داخل حرم قرار دارند و محل‌هایی آرام و معنوی برای نیایش و دعا هستند.

صحن‌های حرم امام علی (ع)

صحن‌های حرم امام علی (ع) در نجف هر کدام دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که علاوه بر زیبایی‌های معماری و هنری، محیطی معنوی و آرامش‌بخش برای زائران فراهم می‌کنند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر و جزئی‌تر صحن‌های حرم امام علی (ع) پرداخته‌ایم:

صحن حرم امام علی (ع)

• موقعیت: صحن حرم امام علی (ع) در مرکز حرم و اطراف ضریح مقدس امام علی (ع) قرار دارد.
• تاریخچه: این صحن به مرور زمان و در طول تاریخ با توسعه و بازسازی‌های مختلفی مواجه شده است تا به شکل کنونی درآمده است.
• طراحی و تزئینات:کاشی‌کاری: کف و دیوارهای صحن با کاشی‌های رنگارنگ و نقش و نگارهای اسلیمی زیبا تزئین شده‌اند.
• آینه‌کاری: سقف‌ها و دیوارهای صحن با آینه‌کاری‌های نفیس مزین شده‌اند که نور را منعکس کرده و جلوه‌ای خاص به محیط می‌بخشند.
• کتیبه‌ها: کتیبه‌های قرآنی و احادیث نبوی با خطاطی‌های هنری و زیبا در این صحن به چشم می‌خورند.
• فعالیت‌ها: این صحن محلی برای تجمع زائران و انجام مراسم‌های مذهبی مانند دعا، نماز و زیارت است.

صحن حضرت فاطمه زهرا (س)

• موقعیت: صحن حضرت فاطمه زهرا (س) در بخش جنوبی حرم امام علی (ع) واقع شده است.
• تاریخچه: این صحن به یاد و احترام حضرت فاطمه زهرا (س) نامگذاری شده و یکی از پربازدیدترین صحن‌های حرم است.
• طراحی و تزئینات:ستون‌های مرمری: این صحن دارای ستون‌های زیبای مرمری با نقش و نگارهای اسلیمی است.
• سقف‌های طلاکاری شده: سقف‌های این صحن با طلاکاری‌های نفیس تزیین شده‌اند که به آن جلوه‌ای باشکوه می‌بخشند.
• شیشه‌های رنگی: استفاده از شیشه‌های رنگی در تزیینات این صحن به زیبایی و نورپردازی خاصی کمک می‌کند.
• معنویت: این صحن محلی برای نیایش و دعا است و زائران در آن به حضرت فاطمه زهرا (س) توسل می‌جویند.

 صحن باب القبله

• موقعیت: صحن باب القبله در بخش غربی حرم قرار دارد و یکی از ورودی‌های اصلی به حرم امام علی (ع) محسوب می‌شود.
• تاریخچه: این صحن به دلیل موقعیت آن به سمت قبله و اهمیت معنوی آن، به نام باب القبله شناخته می‌شود.
• طراحی و تزئینات:کاشی‌کاری: دیوارها و زمین این صحن با کاشی‌های رنگارنگ و نقش و نگارهای زیبا تزئین شده‌اند.
• طلاکاری و نقره‌کاری: برخی از بخش‌های این صحن با طلا و نقره‌کاری‌های هنری تزئین شده‌اند.
• کتیبه‌ها: کتیبه‌های قرآنی و احادیث با خطاطی‌های نفیس در این صحن به چشم می‌خورند.
• فعالیت‌ها: این صحن محلی برای تجمع زائران و انجام مراسم‌های مذهبی مانند دعا، نماز و زیارت است.

صحن باب المراد

• موقعیت: صحن باب المراد در بخش شرقی حرم واقع شده و یکی از ورودی‌های مهم به حرم امام علی (ع) است.
• تاریخچه: این صحن به دلیل اهمیت معنوی آن و به عنوان محلی برای طلب حاجت و دعا به نام باب المراد شناخته می‌شود.
• طراحی و تزئینات:کاشی‌کاری: دیوارها و زمین این صحن با کاشی‌های زیبا و نقش و نگارهای هنری تزئین شده‌اند.
• آینه‌کاری: سقف‌ها و دیوارهای این صحن با آینه‌کاری‌های نفیس مزین شده‌اند.
• شیشه‌های رنگی: استفاده از شیشه‌های رنگی در تزیینات این صحن به زیبایی و نورپردازی خاصی کمک می‌کند.
• معنویت: این صحن محلی برای دعا و طلب حاجت است و زائران در آن به دعا و توسل به امام علی (ع) می‌پردازند.

 صحن باب السلطانیه

• موقعیت: صحن باب السلطانیه در بخش شمالی حرم قرار دارد و یکی از ورودی‌های اصلی به حرم امام علی (ع) محسوب می‌شود.
• تاریخچه: این صحن به دلیل موقعیت و اهمیت تاریخی و مذهبی آن، به نام باب السلطانیه شناخته می‌شود.
• طراحی و تزئینات:طلاکاری و نقره‌کاری: برخی از بخش‌های این صحن با طلا و نقره‌کاری‌های نفیس تزئین شده‌اند.
• گچبری و مقرنس‌کاری: سقف‌ها و دیوارهای این صحن با گچبری‌های هنری و مقرنس‌کاری‌های زیبا تزیین شده‌اند.
• کتیبه‌ها: کتیبه‌های قرآنی و احادیث با خطاطی‌های هنری در این صحن به چشم می‌خورند.
• معنویت: این صحن نیز مانند سایر صحن‌ها محلی برای نیایش و دعا است و زائران در آن به دعا و توسل به امام علی (ع) می‌پردازند.

صحن صافی صفا

• موقعیت: صحن صافی صفا در بخش شمال غربی حرم واقع شده است.
• تاریخچه: این صحن به دلیل نامگذاری آن به صافی صفا، به عنوان یکی از صحن‌های مهم حرم شناخته می‌شود.
• طراحی و تزئینات:کاشی‌کاری: دیوارها و زمین این صحن با کاشی‌های زیبا و نقش و نگارهای هنری تزئین شده‌اند.
• آینه‌کاری: سقف‌ها و دیوارهای این صحن با آینه‌کاری‌های نفیس مزین شده‌اند.

درب‌های حرم امام علی (ع)

حرم مطهر امام علی (ع) در نجف اشرف دارای چهار درب اصلی به نام‌های زیر است:

باب السوق الکبیر یا درب بزرگ

این در رو به‌ روی ایوان اصلی حرم امام علی (ع) نجف واقع شده است و به عنوان در ورودی اصلی آستان مقدس نیز به شمار می رود. باب کبیر به دروازه امام رضا (ع) نیز مشهور بوده و بر بالای آن مناره بزرگ ساعت قرار گرفته است.

 باب الطوسی

این در رو به خیابان و مقبره شیخ طوسی واقع شده است و در ضلع شمالی آستان حرم امام علی (ع) نجف قرار دارد.

باب القبله

این در کوچکترین باب آستان مقدس است که در سمت جنوب صحن قرار گرفته و به در قبله نیز شناخته می شود.

باب الفرج

باب الفرج در ضلع غربی آستان مقدس واقع شده است و علت تسمیه آن این است که به مقام حضرت مهدی (عج) منتهی می‌گردد. همچنین این در به باب السلطانی نیز شناخته می شود به علت اینکه در زمان سلطان عبدالعزیز عثمانی باز شده است.

 باب مسلم بن عقیل

این در ورودی در سمت راست دروازه اصلی یا همان باب الکبیر واقع شده است.

بناها و بخش های مجاور حرم مطهر امام علی (ع) نجف

در مجاور حرم امام علی (ع) نجف بناها و بخش های مختلفی قرار گرفته اند برخی از این بناها به علت توسعه حرم و خیابان های اطراف آن تخریب شده و برخی دیگر از بناها هنوز پابرجا هستند. از جمله این بناها:

مسجد عمران بن شاهین

• مسجد عمران بن شاهین یکی از قدیمی ترین مساجد شناخته شده در نجف است که در قسمت شمالی حرم امام علی (ع) و در دالان منتهی به باب الطوسی قرار گرفته است.
• این مسجد به عمران بن شاهین حاکم عصر آل‌بویه در نیمه قرن چهارم هجری منسوب است.

مسجد الخضراء

• مسجد الخضراء در ضلع شمال شرقی حرم امام علی (ع) نجف واقع شده است.
• این مسجد جزو مساجد قدیمی شهر نجف هست که دارای تاریخ کهن می باشد. مسجد الخضراء طی سال ها مرکز تدریس آیت الله خویی بوده و امروزه نیز محل دفن این عالم بزرگوار می باشد.

تکیه فرقه بکتاشیه

• این تکیه جهت تجمع و برگزاری مراسم صوفیان بکتاشی ترک، در زمانی که عثمانیان حاکم عراق بودند، ساخته شده است.
• تکیه فرقه بکتاشیه در ضلع غربی صحن حرم حضرت علی قرار گرفته و از آن به عنوان انبار آستانه استفاده می شود.
• در قسمت شمالی مسجد الراس و در بخش غربی حرم امام علی (ع) واقع شده است.
• این تکیه در دوره عثمانی بنا شد و از آن برای اقامت درویشان در آن دوره استفاده می شد.
• ساختمان تکیه بکتاشیه تا حدودی شبیه به صحن آستانه علوی می باشد و از قالب های بزرگ سنگی در ساخت آن استفاده شده است.
• این تکیه در حال حاضر کاربری مذهبی ندارد و به عنوان موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ایوان علما

• این ایوان در مرکز ضلع شمالی صحن حرم امام علی (ع) نجف قرار گرفته است و به علت اینکه محل دفن برخی از علمای بزرگ دینی می‌باشد به این نام، نام گذاری شده است.

حسینیه آل زینی

• حسینیه آل زینی در بخش شمالی صحن و در سمت چپ باب الطوسی واقع شده است.
• بنای این حسینیه که توسط سید محسن زینی از خیرین نجف ساخته شده، برای استراحت زائران می باشد. درب حسینه صحن از قسمت ایوان سوم از بخش شمال شرقی باز می شود و دارای وضوخانه می باشد.
• بنای این حسینیه تا سال ها متروکه بود تا این که تحت نظر آیت الله سیستانی بعد از سقوط صدام تکمیل و قابل استفاده شد.

مسجد بالاسر

• مسجد الراس یا مسجد بالاسر در قسمت غربی صحن و متصل به رواق در دوران ایلخانان بنا شده است.
• درباره علل نامگذاری این مسجد دو احتمال داده اند: اول اینکه این مسجد در مقابل سر امیر المومنین علی (ع) قرار گرفته است
• دوم طبق روایاتی از امام صادق (ع) سر امام حسین (ع) در این مکان دفع شده است.
• لازم به ذکر است که بر اساس برخی از روایات سر امام حسین (ع)، در نزدیکی مزار امام علی (ع) در نجف اشرف دفن شده است.

کتابخانه الروضه

• کتابخانه الروضه در سمت غربی مسجد عمران بن شاهین قرار دارد. این کتابخانه اولین بار در سده چهار هجری قمری پایه گذاری شد ولی در گذر زمان، مکان آن دستخوش تغییر شد.
• کتابخانه الروضه کنونی بعد از سقوط صدام در سال ۱۴۲۶ برای سومین بار بازسازی و راه اندازی شد. از ویژگی های این کتابخانه تاریخی می توان به قرآن های خطی و نفیس به خط مولفان برگزیده ای همچون شیخ صدوق، شیخ طوسی و ابن سینا اشاره کرد.
• آمار دقیقی از تعداد کتاب های کتابخانه الروضه در دسترس نیست ولی طبق آمار پراکنده می توان گفت حدود ۴۰ هزار کتاب در این کتابخانه وجود دارد.

مقام امام صادق

• نزدیک در مسجد الراس مقام امام صادق (ع) قرار گرفته است. بنا به روایتی امام صادق (ع) در هنگام زیارت مزار امام علی (ع) در آنجا نماز خوانده است.
• در حدود ۵۰ سال پیش گنبد سفیدی بر روی مقام قرار داشت و مساحتی در حدود صد متر مربع داشت. اما اکنون این مکان در دست برنامه توسعه حرم قرار گرفته است.
• این مقام در ضلع شمالی صحن مطهر و در رواق دارالسیاده واقع شده است.
• مقام امام صادق محلی بود که امام جعفر صادق (ع) در زمان سفر به نجف در آن اقامت می‌کردند.
• این مقام در گذشته دارای ضریحی بود که در سال ۱۳۵۶ توسط وهابیون تخریب شد.

 مسجد خضرا (سبز):

• این مسجد در شمال شرقی حرم و در مجاورت رواق دارالسیاده واقع شده است.
• مسجد خضرا به دلیل کاشی‌کاری‌های سبز رنگ خود به این نام معروف شده است.
• بنای این مسجد در دوره صفویه ساخته شده و در طول زمان چندین بار مرمت و بازسازی شده است.
• در داخل مسجد خضرا، محراب، منبر و مناره‌های زیبایی وجود دارد.

مسجد عمران بن شاهین:

• این مسجد در ضلع شمالی صحن مطهر و در رواق دارالسیاده واقع شده است.
• مسجد عمران بن شاهین به نام بانی آن، عمران بن شاهین، یکی از ثروتمندان شیعه در دوره آل بویه نامگذاری شده است.
• این مسجد دارای تزئینات کاشی‌کاری و آینه‌کاری زیبایی است.

گلدستهٔ ساعت:

• این گلدسته در ضلع غربی صحن مطهر و بر فراز ایوان طلایى واقع شده است.
• گلدسته ساعت در دوره قاجار ساخته شده و دارای ساعتی بزرگ است که از نقاط مختلف شهر نجف قابل مشاهده است.

حسینیه (مدرسهٔ غرویه):

• این حسینیه در ضلع شرقی صحن مطهر و در رواق حضرت علی (ع) واقع شده است.
• حسینیه غرویه در دوره صفویه ساخته شده و در ابتدا به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
• این حسینیه در حال حاضر محل برگزاری مراسم عزاداری و سوگواری است.

حسینیه آل زینی

• حسینیه آل زینی یکی از حسینیه‌های قدیمی و معروف شهر نجف اشرف است که در ضلع غربی صحن مطهر امام علی (ع) و در رواق دارالسیاده واقع شده است. این حسینیه به نام خاندان آل زینی، از سادات حسینی و از خادمان حرم امام علی (ع) نامگذاری شده است.
• تاریخچه:حسینیه آل زینی در دوره قاجار توسط حاج سید محمد آل زینی ساخته شده است.
• این حسینیه در ابتدا مکانی برای برگزاری مراسم عزاداری و سوگواری اهل بیت (ع) بوده است.
• در طول زمان، حسینیه آل زینی به یکی از مراکز فرهنگی و اجتماعی مهم شهر نجف تبدیل شده است.

کتابخانه الروضه

کتابخانه الروضه دارای بیش از ۲۵۰ هزار جلد کتاب خطی و چاپی در زمینه‌های مختلف علوم دینی، فقه، فلسفه، تاریخ، ادبیات و علوم طبیعی می‌باشد.
در این کتابخانه، نسخ خطی نفیس و ارزشمندی از قرآن کریم، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و کتب دیگر روایی و تاریخی نگهداری می‌شود.
همچنین در کتابخانه الروضه، اسناد و مدارک تاریخی مربوط به دوره‌های مختلف تاریخ اسلام وجود دارد.

علت مخفی بودن و چگونگی آشکار شدن مزار امام علی (ع)

• حرم حضرت علی (ع) کجاست؟
• پس از شهادت حضرت علی (ع) در سال ۴۰ قمری بنا به وصیتش محل دفن وی مخفی نگه‌ داشته شد.
• فرزندان آن حضرت، امام حسن (ع)، امام حسین (ع) و محمد بن حنفیه و دامادش عبدالله بن جعفر او را در پشت کوفه و در غریین (نجف کنونی) به‌صورت مخفیانه دفن کردند.
• علت دفن مخفیانه حضرت علی (ع) بنا به برخی گزارش ها و روایات به دلیل جلوگیری از اهانت دشمنان آن حضرت از جمله بنی امیه و خوارج به بدن و قبر وی می باشد؛
• که ممکن بود در پی آن میان آنها و مسلمانان درگیری، کشتار و فتنه رخ دهد.
• بنا به وصیت امام علی (ع)، فرزندانش امام حسن (ع) و امام حسین (ع) پیکر ایشان را در زمین های مرتفع پشت کوفه مدفون کردند.
• محل دفن حضرت علی (ع) نجف در حدود یکصد سال به‌ صورت مخفی بود اما پس از سقوط قدرت امویان مقبره آن حضرت توسط امام صادق (ع) آشکار شد.
• در رابطه با زمان دقیق آشکار شدن قبر وی نیز اطلاعات دقیق در دسترس نیست.
• بر اساس روایات برخی معتقدند زمان آشکار شدن محل دفن ایشان، در زمان سفاح اولین خلیفه عباسی (سال ۱۳۱ تا ۱۳۶ ق) و برخی نیز زمان منصور دومین خلیفه عباسی را (سال ۱۳۶ تا ۱۵۸ قمری) بیان می کنند.
• همچنین برخی دیگر از روایت ها حاکی از آن است که محل دفن ایشان در زمان هارون الرشید و توسط خود هارون نمایان شده است.
• پس از آن در زمان حکومت عضد الدوله دیلمی ساختمانی با شکوه و بزرگ روی قبر ساخته شد.
• سپس در سال ۱۱۵۶ هجری قمری به دستور نادر شاه، تغییرات اساسی در حرم امام ایجاد شد و صحن و حرم گسترش یافت
• چند سال بعد نخستین ضریح حرم امام علی (ع) توسط آقا محمد خان هدیه شد.

 قبر آدم و  قبر نوح

• در چند روایت از امام محمد باقر(ع) و نیز امام جعفر صادق(ع) نقل شده است که امام علی(ع) در قبر یا کنار قبر نوح(ع) به خاک سپرده شد
• در روایتی دیگر امام صادق(ع) به یکی از اصحابش می‌گوید که اگر قبر امیرمؤمنان(ع) را در نجف زیارت کردی، بدان که آدم و نوح (علیهماالسّلام) را نیز زیارت می‌کنی.
• ر زیارتنامه امام علی(ع)، بخش ویژه‌ای برای زیارت حضرت آدم(ع) و حضرت نوح(ع) اختصاص یافته است.
• ابن‌بطوطه در سفرنامه خود، اشاره کرده است که در زمان بازدید از بارگاه امام علی(ع) در نجف، افزون بر قبر شریف آن حضرت، دو قبر برجسته دیگر را که از حضرت آدم و حضرت نوح (علیهماالسّلام) بوده، دیده است.

توسعه و بازسازی حرم

• حرم امیرالمؤمنین (ع) در سال‌های اخیر در دست تعمیر و توسعه قرار دارد. قسمت غربی حرم، در طرح توسعه به نام صحن حضرت فاطمه(س) نامیده شده است. ا
• ین صحن شامل قسمت بسیار وسیعی از غرب حرم تا مقام امام سجاد (ع) است. با اجرای این طرح فضای کلی حرم تا ۱۴۰ هزار متر مربع گسترش می‌یابد.

پروژه‌های ستاد بازسازی عتبات عالیات

• ستاد بازسازی عتبات عالیات پروژه‌های متعددی را در حرم امام علی(ع) به انجام رسانده است.
• مرمت و احیای کتیبه و ایوان تاریخی حرم، ساخت و نصب لوسترهای حرم مطهر، مقاوم‌سازی و سنگ‌کاری کف و دیوار اطراف ضریح، ساخت حسینیه اعظم امام علی(ع) در جوار حرم، مرمت و احیای کاشی‌های تاریخی معرق، معقلی و هفت رنگ حرم، ساخت حسینیه حیدریه در جوار حرم، مرمت و احیای گنبد تاریخی، ساخت رواق حضرت ابوطالب(ع)، ساخت مخازن آب‌رسانی و لوله‌کشی انتقال آب حرم، مقاوم‌سازی و مرمت دیوار پیرامونی حرم، ساخت، انتقال و نصب هشت درب حرم، مرمت و احیای گریو گنبد امیرالمومنین(ع)، راه‌اندازی کارگاه قالی‌شویی، پتوشویی و رفوگری و مقاوم‌سازی، مرمت و تعویض سنگ کف ایوان نجف از پروژه‌های صورت‌گرفته حرم امام علی(ع) است.

سرشناسان مدفون در حرم حصرت امام علی (ع)

ضریح

آدم پیامبر
نوح پیغمبر
رواق غربی
سید علی حسینی حائری
سید محمود حکیم
شیخ عبدالحسین بغدادی
سید محمود حسینی شاهرودی
شیخ جعفر شوشتری
علیمراد خان زند
ایوان شرقی باب‌القبله
حسین محدث نوری آرامگاه او در صحن امام، در سومین ایوان شرقی باب‌القبله، واقع است
گلدسته‌ها
جنوبی
مقدس اردبیلی
شمالی
سید مصطفی خمینی
محمدحسین غروی اصفهانی
نصرالله بنی‌صدر
آقامحمدخان قاجار
صحن
سید اسماعیل سدهی اصفهانی
سید محسن جلالی حائری
ایوان علما
ملامهدی نراقی
ملااحمد نراقی
سید علی داماد
ملاصدرا
آرامگاه شرابیانی
محمد شرابیانی
حجره‌ها
۱) ضیاءالدین عراقی
۲) ملا رفیع گیلانی
۲) میرزا حسن یزدی
۲) نورالدین شریعتمدار رفیع
۲) مهدی رفیع شریعتمدار
۳) محمدعلی نجفی اصفهانی
۶) محمدجواد طباطبایی تبریزی
۷) محمدجواد بلاغی
۱۱) شیخ انصاری
۱۵) شیخ عباس قمی
۱۷) شیخ مشکور حولاوی
۱۷) محمدجواد مغنیه
۲۱) محمدحسین نائینی
۲۳) محمدعلی اردوبادی
۲۳) محمدکاظم شیرازی
۲۳) سید محمدسعید حکیم
۲۶) آخوند خراسانی
۲۶) سید ابوالحسن اصفهانی
۲۶) میرزا حبیب‌الله رشتی
۲۹) سید عبدالله بهبهانی
۲۹) سید محمد بهبهانی
۳۱) سید ابوالقاسم خویی
۳۹) مجدد شیرازی: میرزای شیرازی
۳۹) مجدد شیرازی: سید عبدالهادی شیرازی
۴۶) سید محمد فیروزآبادی
۴۶) میرزا ابوالحسن مشکینی
۴۷) سید محمدکاظم یزدی
۴۸) سید عبدالحسین شرف‌الدین عاملی
۴۸) سید اسماعیل صدر
۵۳) عبدالکریم زنجانی
۵۴) تیمور بختیار
حرم منسوب به علی

Views: 107