اربعینی – پایگاه اطلاع رسانی پیاده روی اربعین : بین الحرمین به فاصله ۳۷۸ متری بین حرم امام حسین (ع) و حرم حضرت عباس (ع) گفته میشود که در گذشته مملو از منازل مسکونی و واحدهای تجاری بود و ارتباط بین این دو حرم، فقط از طریق یک کوچه یا خیابان کمعرض امکان داشت. در دوره حکومت صدام، بودجه درخورتوجهی برای خرید و تخریب بناهای میان دو حرم تخصیص یافت و خیابان عریضی ایجاد شد که امروزه با نام بین الحرمین میشناسید.
فهرست مقاله در راهنمای اربعین : [پنهان کردن]
- 1 درباره بین الحرمین
- 2 بین الحرمین کجاست؟
- 3 تاریخچه بین الحرمین:
- 4 ساخت بین الحرمین کنونی
- 5 پروژه توسعه بین الحرمین
- 6 طرح جامع سفینه النجاه در بین الحرمین
- 7 فلسفه و معنای بین الحرمین:
- 8 جاذبههای بین الحرمین:
- 9 علت فاصله بین حرم امام حسین(غ) و حضرت عباس (غ)
- 10 علت دویدن در بین الحرمین هروله در روز عاشورا
- 11 امکانات بین الحرمین
- 12 بین الحرمین اربعین عزاداری زائران در اربعین در کربلا
- 13 اعمال و مناسک در بین الحرمین
- 14 اماکن مذهبی نزدیک بین الحرمین
- 15 راز فاصله در بینالحرمین و صفا و مروه چیست؟
- 16 وجه تسمیه و علت نامگذاری بین الحرمین
درباره بین الحرمین
نامی آشنا و پرشور در میان زائران و عاشقان اهل بیت، به محدودهای مقدس بین حرم مطهر امام حسین (ع) و حرم حضرت ابوالفضل العباس (ع) در شهر کربلا اطلاق میشود. این گذرگاه 378 متری، که در گذشته مملو از خانهها و مغازهها بود، پس از تخریب در زمان صدام حسین، به فضایی وسیع و معنوی تبدیل شد که سالانه پذیرای میلیونها زائر از سراسر جهان است.
بین الحرمین کجاست؟
بین الحرمین امام حسین (ع) در مرکز شهر کربلا در عراق قرار دارد و محدوده بین حرم حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و مرقد قمر بنی هاشم را تشکیل میدهد.
تاریخچه بین الحرمین:
بین الحرمین، نامی که در دل هر شیعهای شور و اشتیاق برمیانگیزد، به فاصله بین حرم مطهر امام حسین (ع) و حرم حضرت ابوالفضل العباس (ع) در شهر کربلا اطلاق میشود. این گذرگاه مقدس، در طول تاریخ فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته و شاهد رشادتها، فداکاریها و عشق و ارادت زائران حسینی بوده است.
بین الحرمین از ابتدا:
در دورههای اولیه پس از واقعه عاشورا، زائران برای زیارت حرم امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) از مسیرهای باریک و پرپیچ و خم عبور میکردند. این مسیرها که در میان خانهها و مغازهها قرار داشت، هویتی خاص و بافت سنتی خود را داشت.
در طول قرون متمادی، زائرسراها، موقوفات و بناهای مذهبی متعددی در این محدوده احداث شد که بر رونق و معنویت آن میافزود.
در دوره صفویه، توجه ویژهای به این مکان مقدس شد و تعمیرات و بازسازیهایی در حرمین و مسیر بین الحرمین صورت گرفت.
بین الحرمین تحت حاکمیت عثمانی:
در دوره عثمانی، بین الحرمین همچنان به عنوان گذرگاهی برای زیارت حرمین مورد استفاده قرار میگرفت.
در این دوره، برخی از سلاطین عثمانی نیز به زیارت کربلا آمده و در توسعه و آبادانی بین الحرمین نقشآفرینی
بین الحرمین دوران معاصر
در سال 1984 میلادی، صدام حسین، دیکتاتور عراق، با هدف ایجاد میدان وسیعی برای رژه نظامی، دستور به تخریب خانهها و مغازههای بین الحرمین داد. این اقدام، با واکنش شدید مردم و مراجع تقلید روبرو شد، اما صدام بدون توجه به این اعتراضات، طرح خود را اجرا کرد.
تخریب بین الحرمین، زخم عمیقی بر پیکر شهر کربلا و قلب زائران حسینی بود. اما این اقدام ظالمانه، نه تنها نتوانست از عشق و ارادت مردم به این مکان مقدس بکاهد، بلکه اراده آنها را برای بازسازی و احیای بین الحرمین
ساخت بین الحرمین کنونی
- در ابتدا فاصله بین دو حرم، محلهای با بافتی قدیمی مملو از کوچهپسکوچههای باریک، خانه و مغازه قرار داشت. ایده توسعه دو حرم و اتصال آنها مطرح شد که بهدلیل هزینه هنگفت خرید املاک، اتفاقی دور از دسترس بود. در سال ۱۳۹۳ هجری قمری (۱۳۵۲ شمسی)، اداره عتبات عالیات به دست وزارت اوقاف عراق افتاد و هفت سال بعد کارگروهی برای بازسازی و توسعه حرمها تشکیل شد.
- صدام در محرم سال ۱۴۰۵ هجری قمری (۱۳۶۴ شمسی) اعلام کرد که مبلغ هنگفتی برای پروژه توسعه و اتصال حرمها با میدانی واحد اختصاص میدهد که بر این اساس، اراضی اطراف حرم خریداری شد. در ادامه ۱۰ میلیون دلار در اختیار استاندار کربلا قرار گرفت تا برای توسعه اطراف حرمها و احداث بین الحرمین اختصاص یابد. سپس تخریب خانهها، بازار و مغازهها به عرض ۴۰ متر آغاز شد که آثار تاریخی و مساجد قدیمی و… نیز در میان آنها به چشم میخورد.
- بین الحرمین در سال ۱۴۰۷ هجری قمری (۱۳۶۶ شمسی) افتتاح و سپس ساختمانهای تجاری در دو طرف آن احداث شد که تا سال ۱۴۱۱ هجری قمری (۱۳۷۰ شمسی) وجود داشت؛ زیرا تعداد زیادی از ساختمانها در اثر انتفاضه شعبانیه مورد اصابت قرار گرفت. پس از آنکه صدام مجددا بر این منطقه مسلط شد، ساختمانهای این محدوده تخریب و فضای بین الحرمین گسترش یافت. شیعیان عراق در سال ۱۴۱۵ هجری قمری (۱۳۷۴ شمسی) اقدام به درختکاری در بین الحرمین کردند.
- پروژه سنگفرش بین الحرمین کربلا و ایجاد سایبان، توسعه تاسیسات زیربنایی و برقی، دوربین مداربسته و دستگاههای صوتی، آب سردکن و کولر گازی، یکی دیگر از پروژههای بین الحرمین بود که در سال ۱۴۳۱ هجری قمری (۱۳۸۹ شمسی) آغاز شد و در سال ۱۴۳۴ هجری قمری (۱۳۹۲ شمسی) به پایان رسید. سنگفرش بین الحرمین مشابه صحن مسجد الحرام، ویژگی خنک نگهداشتن محیط را دارد.
- یکی دیگر از پروژههای بین الحرمین، پروژه سنگ فرش کردن بین الحرمین بود. عملیات سنگ فرش بین الحرمین با مرمر درجه یک ایتالیایی توسط وزارت بازسازی و مسکن عراق با مبلغی برابر با ۲۵ میلیارد و ۳۹۳ میلیون دینار عراقی و در مساحتی برابر با ۲۴۲۷۰ متر مربع در سال ۱۳۸۹ آغاز شده و در مرداد سال ۱۳۹۲ به پایان رسید. این طرح شامل سنگ فرش بین الحرمین با مرمر، سایبان، توسعه تأسیسات زیربنائی و برقی، آب سردکن و کولر گازی، دوربین مداربسته و دستگاههای صوتی بوده است. سنگ به کار رفته در محوطه بین الحرمین نیز دقیقا همانند سنگ به کار رفته در صحن مسجد الحرام است که ضخامت آن ۵ سانتی متر و دارای ویژگی خنک نگه داشتن محیط است.
- در کنار این پروژه، پروژه شبکه آبیاری فضای سبز، شبکه فاضلاب، شبکه برق و روشنائی، تصفیه آب همراه با آب سردکن، وضوخانه و برخی سیستمهای کنترلی و اطلاع رسانی، پیجر، اعلام حریق و دیگر امکانات مورد نیاز اجرا شده است.
بین الحرمین پس از انتفاضه شعبانیه
- پس از دو سال، در سوم جمادی الثانی ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م بین الحرمین به همراه دیگر طرحهای توسعه حرمین مانند تجدید طلاکاری گنبد حرم امام حسین افتتاح شد. در طرح توسعه حرمین، خانهها، بازار و مغازهها به عرض ۴۰ متر از بین رفت. در این میان برخی آثار تاریخی و مدارس علمیه و مساجد قدیمی و همچنین برخی از مقبره بزرگان نیز تخریب شد.
- در دو طرف بین الحرمین، ساختمانهایی تجاری ساخته شد. این ساختمانها تا سال ۱۹۹۱ وجود داشت. به دنبال انتفاضه شعبانیه ساختمانهای تجاری اطراف بین الحرمین بر اثر درگیری میان انقلابیون و ارتش بعثی مورد اصابت قرار گرفت. پس از تسلط مجدد صدام بر این منطقه، ساختمانهای اطراف بین الحرمین به طور کامل تخریب شده و فضای بین الحرمین گستردهتر شد. در ۱۴۱۵ق /۱۹۹۴م درختکاری بین الحرمین به همت شیعیان بغداد انجام شد.
- قیام شیعیان در انتفاضه ۱۹۹۱م و حمله ارتش بعثی به کربلا، صدمات بسیاری به حرمین کربلا وارد ساخت. اگرچه سالهای بعد، حکومت صدام در پی بازسازی برآمد، اما تا دوره پس از سرنگونی صدام، آثار حمله به حرمین کربلا همچنان باقی بود.
پروژه توسعه بین الحرمین
- آمادهسازی محوطه بین دو حرم برای استفاده زائران و تسهیل عبورومرور و همین طور تامین فضای مسقف در سال ۱۴۳۱ هجری قمری مصادف با ۱۳۸۹ هجری شمسی کلید خورد. به این ترتیب، برخی ساختمانها و هتلهای این محدوده تخریب شدند و این پروژه یک میلیون و پانصد هزار متر مربعی آغاز شد که از خیابان «میثم تمار» تا خیابان «جمهوری» را پوشش میدهد. وسعت کار به حدی بزرگ است که گفته میشود، این طرح در سال ۱۴۵۷ هجری قمری (۱۴۱۴ شمسی) به پایان میرسد.
- ین الحرمین، به فضایی وسیع و معنوی تبدیل شده که سالانه پذیرای میلیونها زائر از سراسر جهان است. این مکان مقدس، یادآور رشادتها و فداکاریهای امام حسین (ع) و یاران باوفایش در واقعه عاشورا و نمادی از پیوند عمیق و ناگسستنی بین امام حسین (ع) و برادر وفادارش، حضرت ابوالفضل العباس (ع) است.
- طرح توسعه بین الحرمین با هدف آماده سازی محوطه بین الحرمین متناسب با فضای معنوی و همچنین تامین امکانات و خدمات لازم برای زائران در این محوطه و تسهیل عبور و مرور آنان بین حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس(ع) و نیز تأمین حداکثر فضای مسقف ممکن از مهرماه ۱۳۸۹ آغاز شد. در یکی از پروژههای این طرح، عملیات تخریب برخی ساختمانها و هتلهای موجود در محدوده طرح آغاز شد.
- مساحت این پروژه حدود یک میلیون و پانصد هزار متر مربع بوده که از خیابان «میثم تمار» آغاز و با گذشتن از خیابان «جمهوری» به سمت دیگر بین الحرمین منتهی میشود.
- به دلیل گران بودن ساختمانها و هتلهای موجود در این منطقه، اعتبار بسیار بالایی برای خریداری و تخریب آن مورد نیاز بوده که بخشی از آن را دولت عراق، مقداری نیز از بودجه شهرداری کربلا و هدایا و نذورات حرمین دریافت شد. قرار است این طرح تا سال ۲۰۳۵ میلادی پایان یابد.
طرح جامع سفینه النجاه در بین الحرمین
طرح سفینه النجاه بزرگترین پروژه توسعه بین الحرمین است که در آن حد فاصل حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس (ع) به صورت بنایی در دو طبقه با حفظ وضعیت فعلی حرمها احداث خواهد شد. این طرح از سوی مهندسان ایرانی ارائه گردید سپس توسط ستاد عتبات عالیات ایران در مناقصه بین المللیِ طرحِ جامع بین الحرمین مطرح شد و در نهایت با تأیید داوران بیین المللی بیشترین امتیاز مناقصه رااز آن خود کرد
فلسفه و معنای بین الحرمین:
مسیر شهادت: بین الحرمین، یادآور رشادتها و فداکاریهای امام حسین (ع) و یاران باوفایش در واقعه عاشورا است. زائران با طی کردن این مسیر، گویی در مسیر شهادت قدم برمیدارند و با آرمانهای والای اباعبدالله الحسین (ع) تجدید میثاق میکنند.
پیوند عشق و دلدادگی: این مکان مقدس، نمادی از پیوند عمیق و ناگسستنی بین امام حسین (ع) و برادر وفادارش، حضرت ابوالفضل العباس (ع) است. زائران با حضور در بین الحرمین، عشق و ارادت خود را به این دو امام بزرگوار ابراز میدارند.
تمرکز گاه نیایش و راز و نیاز: بین الحرمین، فضایی معنوی و روحانی است که زائران را به راز و نیاز با خداوند متعال و ائمه اطهار (ع) دعوت میکند. در این مکان مقدس، دلها از غبار دنیا پاک شده و به آرامش و سکون واقعی دست مییابند.
جاذبههای بین الحرمین:
حرم مطهر امام حسین (ع): این حرم، زیارتگاه اصلی شهر کربلا و قلب تپنده بین الحرمین است. گنبد و بارگاه طلایی، ضریح مطهر و صحنهای وسیع این حرم، سالانه پذیرای میلیونها زائر از سراسر جهان است.
حرم مطهر حضرت ابوالفضل العباس (ع): این حرم، در انتهای دیگر بین الحرمین واقع شده و محل دفن قمر بنی هاشم، علمدار رشید کربلا است. گنبد و بارگاه طلایی، ضریح مطهر و صحنهای این حرم نیز از جمله جاذبههای اصلی بین الحرمین به شمار میرود.
قتلگاه امام حسین (ع): این مکان مقدس، محل شهادت امام حسین (ع) در روز عاشورا است. زائران با حضور در قتلگاه، به عزاداری و سوگواری برای شهادت مظلومانه اباعبدالله الحسین (ع) میپردازند.
بین الحرمین: خود این گذرگاه مقدس، به تنهایی جاذبهای منحصر به فرد دارد. زائران با عبور از این مسیر، حس و حال معنوی خاصی را تجربه میکنند و با قرائت دعا و زیارت، ارادت خود را به ائمه اطهار (ع
علت فاصله بین حرم امام حسین(غ) و حضرت عباس (غ)
- بین الحرمین امام حسین (ع)، همان جایی است که جنگ روز عاشورا به وقوع پیوست و جالب اینکه از در شرقی حرم امام حسین (ع) تا حرم حضرت عباس (ع) حدود ۳۷۸ متر معادل فاصله بین صفا و مروه در مکه است.
- دلیل فاصله بین الحرمین به این دلیل است که حضرت عباس (ع) هنگام آوردن آب از نهر علقمه به شهادت میرسند؛
- اما پیشتر از امام حسین (ع) خواسته بودند که برای شرمندهنشدن در برابر طفلان تشنه، بدنشان به خیمهها برگردانده نشود و در نتیجه پیکر مطهر ایشان در نزدیکی محل استقرار سپاهیان یزید به خاک سپرده میشود.
- در حقیقت فاصله بین این دو حرم، همان میدان جنگ امام حسین (ع) و لشکر یزید در روز عاشورا است.
علت دویدن در بین الحرمین هروله در روز عاشورا
- حماسه دویدن (هروله) و زاری، صدها سال است که بین مردم عراق جریان دارد و یادگار و بیانگر اتفاقی است که خاندان بنی اسد در عصر عاشورا تجربه کرد.
- گروهی از این خاندان در کنار نهر علقمه سکونت داشتند و از وقوع حادثه عاشورا بیخبر بودند؛ تا اینکه ساعاتی پس از ظهر، خبر این اتفاق هولناک به آنها میرسد. مردان و زنان این قبیله، با شنیدن خبر شهادت امام حسین (ع) و یارانش، مسیر حدود ۳۵ کیلومتری تا قتلگاه را میدوند و بر سر و سینه میزنند.
- دویدن آنان نشانگر شوک و ناباوری از وقوع چنین جنایتی بر خاندان پیغمبر است. در نهایت این خاندان بنی اسد بودند که بدن مطهر شهدا را دفن کردند.
- در حال حاضر، میلیونها نفر از عزاداران در روز عاشورا و پس از اذان ظهر و با پایان نماز ظهر و عصر، در مراسم «طویریج» شرکت میکنند. این مراسم که معروفترین عزاداری خودجوش مردمی است، از منطقه «قنطره السلام» شروع میشود و عزاداران در تمام طول مسیر میدوند و در ادامه از مرقد حضرت اباالفضل العباس (ع) عبور میکنند تا به مرقد امام حسین (ع) برسند. مردم با پای برهه بر سر و سینه میزنند و شعار لبیک یا حسین (ع) میدهند.
امکانات بین الحرمین
- در سالهای اخیر امکانات رفاهی مناسبی در بین الحرمین ایجاد شده است تا زائران بهراحتی بتوانند به زیارت حرم امام حسین (ع) وحضرت ابوالفضل (ع) بروند.
- از نمونه این امکانات میتوان به آب سردکنهای متعدد، سیستم سرمایش قوی، دوربینهای امنیتی، سیستم اعلام حریق و امکانات بهداشتی مناسب اشاره کرد. فاصله بین الحرمین سنگفرش شده است که با توجه به گرمای هوای عراق، تاثیر قابل توجهی در خنک شدن مسیر پیادهروی بین الحرمین میگذارد.
بین الحرمین اربعین عزاداری زائران در اربعین در کربلا
با اجرای طرحهای بازسازی عتبات عالیات در عراق که پس از سرنگونی رژیم صدام اتفاق افتاد، فضای آزاد میان دو حرم مورد استفاده زائران قرار گرفت؛ بهخصوص در عزاداری میلیونی زائران در اربعین حسینی که خیل عظیمی از عاشقان امام حسین (ع) در آن حضور پیدا میکنند.
اعمال و مناسک در بین الحرمین
- زیارت از حرمهای امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل با مناسک و آداب خاص انجام میشود. رعایت این آداب باعث بهرهمندی بیشتر از زیارت این قبور متبرک خواهد شد. از برجستهترین آداب زیارت بین الحرمین و حرمها میتوان وضو داشتن، پوشیدن لباس تمیز و آراسته، خواندن زیارت عاشورا، خواندن اذن دخول، ذکر گفتن، تلاوت قرآن وخواندن نماز در جوار مقبرهها را برشمرد. بسیاری از شیعیان به نشانه ادب و خشوع در برابر بارگاه متبرک این امامان، در صحن بین الحرمین، بدون کفش راه میروند. زیارت حرم امام حسین (ع) در روز اربعین، در کتب دینی بسیار توصیه شده است.
- دویدن در بین الحرمین در عصر عاشورا یادآوری و نمادی از خشم و غم مردم پس از واقعه کربلا است
در طول سالیان گذشته مردم کربلا و شیعیانی که در روزهای عاشورا به این شهر سفر میکنند، آیین عصر عاشورا را با دویدن در بین الحرمین برپا میکنند. علت دویدن در بین الحرمین ریشه در اتفاقات پس از حادثه کربلا دارد. - بعد از ظهر عاشورا و پس از کشته شدن امام حسین (ع) و یارانشان، گروهی از زنان سراسیمه خود را به به نزدیکی نهر علقمه در شمال شرقی کربلا رساندند و خبر حادثه کربلا را به مردم آن ناحیه دادند. از شنیدن این واقعه مردم سراسیمه مسافتی در حدود ۳۵ کیلومتر را با شیون و عزاداری دویدند و به پیکر شهیدان رسیدند. دویدن در بین الحرمین در عصر عاشورا یادآوری و نمادی از خشم و غم مردم پس از واقعه کربلا است.
اماکن مذهبی نزدیک بین الحرمین
- کفالعباس یمنی: دست راست حضرت عباس ابن علی (ع)
- کفالعباس یسری: دست چپ حضرت عباس ابن علی (ع)
- تل زینبیه: تپه ای که حضرت زینب از آنجا به میدان جنگ مینگریست
- خیمه گاه: محل خیمه گاه اما حسین (ع) و اهل و بیت و اصحاب ایشان
- مقام علی اکبر: محل شهادت حضرت علی اکبر
- مقام علی اصغر: محل شهادت حضرت علی اصغر
راز فاصله در بینالحرمین و صفا و مروه چیست؟
- هنگامیکه از درب شرقی حرم مطهر امام حسین علیه السلام خارج شوید، وارد بینالحرمین میشوید و اگر از آنجا عبور کنید، وارد حرم اباالفضل العباس علیه السلام خواهید شد. فاصلهی بین دو بارگاه حدود ۳۷۸ متر است و این فاصله، برابر با فاصلهی میان صفا و مروه است.
- گفتنی است بین الحرمین میدان جنگ در روز عاشورا بوده و نزدیک حرم اباالفضل العباس علیه السلام محل استقرار سپاهیان یزید بوده است.
وجه تسمیه و علت نامگذاری بین الحرمین
رجوع به کتب تاریخی، زندگینامهها و حتی دانشنامهها و اشعار قدیمی آیینی نشان میدهد که تا پیش از تخریب خانههای میان حرمین، نام بین الحرمین مرسوم نبوده است. تنها نامی که از بین الحرمین دیده میشود، بازار بین الحرمین تهران است که در زمان قاجار ساخته شده است و میان دو مسجد شاه و جامع تهران است. این اصطلاح پس از ساخت بین الحرمین در کربلا وارد ادبیات عاشورایی و آیینی شد.
امکانات و خدمات بین الحرمین
- سرویسهای بهداشتی: در مناطق مختلف بین الحرمین سرویسهای بهداشتی مجهز برای زائران فراهم شده است.
- محلهای استراحت: زائران میتوانند از محلهای استراحتی که در این منطقه تعبیه شده استفاده کنند.
- مراکز خرید: در اطراف بین الحرمین فروشگاهها و بازارچههای مختلفی وجود دارد که زائران میتوانند از آنها سوغاتیها و نیازهای خود را تهیه کنند.
- مراکز پزشکی: در صورت نیاز، زائران میتوانند به مراکز پزشکی و درمانگاههایی که در نزدیکی بین الحرمین وجود دارد مراجعه کنند.
مراسمات و برنامه های بین الحرمین
- بین الحرمین در طول سال میزبان رویدادهای مذهبی متعددی است که از جمله مهمترین آنها میتوان به مراسمهای عاشورا، اربعین، و نیمه شعبان اشاره کرد. در این ایام، میلیونها زائر از سراسر جهان به کربلا میآیند و در بین الحرمین به انجام مراسمهای مذهبی میپردازند.
تاثیرات فرهنگی و اجتماعی بین الحرمین
- بین الحرمین نه تنها یک مکان مذهبی است بلکه به عنوان یک مرکز فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت دارد. این منطقه جایی است که افراد از فرهنگها و ملیتهای مختلف گرد هم میآیند و به تبادل فرهنگی و اجتماعی میپردازند. بین الحرمین همچنین محلی برای انجام فعالیتهای خیریه و کمک به نیازمندان است.
- بین الحرمین یکی از مهمترین و مقدسترین مکانهای مذهبی جهان است که هر ساله میزبان میلیونها زائر از سراسر جهان است. این منطقه با تاریخچهای غنی، معماری باشکوه، و اهمیت مذهبی و فرهنگی ویژهای که دارد، نقش مهمی در زندگی شیعیان و مسلمانان دارد.